Jean Hans Arp kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Jean Hans Arp kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1887-1966) Fransız heykelci, ressam ve şair. So­yut sanatın başlıca temsilcilerindendir. Alman kökenli bir ailenin çocuğu olarak 16 Eylül 1887’de Strasbourg’da doğdu, Basel’de öldü. Sanat öğrenimine Strasbourg’da başladı. Almanya’da Weimar, Paris’te Julian Akademisi’nde öğrenimini sür­dürdü. 1909’da İsviçre’de Weggis’e yerleşti. Bu sırada Paul Klee ile tanıştı. 1912’de Münih’te Kandinsky aracılığıyla katıldığı Blaue Reiter grubuyla birlikte yapıtlarını sergiledi. Ertesi yıl Berlin’de Ekspresyo­nistlerim (Dışavurumcular) sergisine katıldı. 1914’te Paris’e döndü. Apollinaire, Modligliani, Picasso, Delaunay, Max Jacob gibi Fransız avantgarde sanatçıla­rıyla ilişki kurdu. I. Dünya Savaşı’nın çıkması üzerine 1915’te Zürich’e taşındı. 1922’de sanatçı Sophie Taeuber’le evlendi. Tristan Tzara, Ball, Jance ve Hülsenbeck ile birlikte Dada grubunu kurdu. 1923’te Hannover’de Berlin Dadacıları ve Kurt Schwitters ile Dadacı Merz dergisinde çalıştı. 1925’te Paris’teki ilk Sürrealist (Gerçeküstücü) sergiye katıldı. Abstraction-Creation (Soyutlama-Yaratma) grubunun üyesi ol­du. 1931-1932 yıllarında Concretions adını verdiği bir dizi taş ve bronz heykel yapmaya başladı. II. Dünya Savaşı sırasında Magnelli, Sonia Delaunay, ve eşi Sophie Taeuber’le birlikte Grasse’a yerleşti. 1943’te İsviçre’deki bir kaza sonucunda eşini yitirdi. Savaştan sonra yapıtları New York’ta sergilendi. Büyük ün kazandığı ABD’ye ilk kez 1949’da gitti. New York ve Paris’te retrospektif sergileri düzenlen­di. 1954’te Venedik Bienali’nde Uluslararası Heykel Ödülü’nü kazandı.

Arp’ın yapıtlarının tarihlerinde karanlık noktalar vardır. Çünkü birçok heykelinin zaman zaman deği­şik malzemelerle yeni kopyalarını yapmış, sevdiği bir konuyu zaman içinde birkaç kez yeniden ele almıştır.

Arp’ın ilk yapıtları 1913’te Berlin’de der Sturm dergisinde yayımlandı. Bunlar dalgalı çizgilerden oluşan insan desenleridir. 1915’te Zürich’te sergilediği ilk soyut yapıtlarında ise köşeli çizgiler egemendir. Daha sonra Sophie Taeuber ile birlikte anonim sanat eserleri yaratmayı denemiştir. Bunlar genellikle ser­best ve hemen hemen otomatik olarak çizilmiş desenlerdir, resimsel öğelerin birbirinden ayrıştırılıp sonra rastlantıya bağlı olarak yeniden düzenlenmesine dayanır. Arp soyut çizgilerden pek çabuk vazgeçerek yapıtlarında rasgele bulunmuş, kırık dökük, eski nesneleri kullanmaya yönelmiş, bu değişiklik onu Dadaizm’e götürmüştür. 1917’den sonra geometrik yalınlığa önem vererek kolajlar ve tahta kabartma dizileri, 1918’de Sophie Taeuber ile geometrik biçim­lerden oluşan büyük boyutlu kolajlar yapmıştır. 1920’de Dada etkinlikleri içinde aynı türde Fatagaga dizisini üretmiştir. Abstraction- Creation döneminde ise iplik parçalan ve yırtık kâğıtlardan Papiers Deschires (Yırtılmış Kâğıtlar), 1943’tc dc Papiers Tordus (Buruşturulmuş Kâğıtlar) dizilerini gerçekleştirmiştir.

Doğanın ve insanın hem rasyonel hem de irras­yonel görünümlerini kapsayan şiirsel düşgücünü, yet­kin bir teknik kullanarak, organik biçimlerle dile getirmiştir. New York Modern Sanatlar Müzesi’nde bulunan Concretions adlı ilk üç boyutlu kaidesiz heykelleri bu anlayışın örnekleridir. Bu nesnelerin doğal biçimlerin soyutlaması olmayıp, gerçek ve somut birimler olduğunu savunmuştur. Arp’ın çizgi­lerde kesinliği, biçimlerde ilkel yalınlığı arayan bir duyarlığı vardır. Amacı doğal yalınlığa organik bir biçim yetkinliği vermektir. Onun Dadaizmi, şiirsel ve düşsel özellikler taşır, canlı ve mizah doludur. Nesne­lerin, doğal biçimlerin soyutlaması olmayıp, gerçek ve somut birimler olduğunu savunmuştur. Çağının ola­ğandışı, alışılmadık kişiliklerinden biri olan Arp’ın katılmadığı akım ya da grup pek azdır. Buna karşın sanat ortamında kendine özgü bir yer edinmiş, saf, çocuksu özelliklerini korumuştur.

Resim ve heykelin dışında Arp çok yetenekli ve verimli bir şair olarak da tanınmıştır. Almanca ve Fransızca şiirler yazmış, bunları kitap halinde yayım­lamıştır.

YAPITLAR (başlıca):

Heykel:

Kitap:

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 8. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983