Tarihi Şahsiyetler

Jean Charles Athanase Peltier Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

PELTİER, Jean Charles (1785-1845)

Fransız, fizikçi. Kendi adıyla anılan termoelektrik etkiyi bulmuştur.

Jean Charles Athanse Peltier 22 Şubat 1785’te Picardie bölgesindeki Ham kentinde doğdu, 27 Ekim 1845’te Paris’te öldü. On beş yaşında, ailesinin yoksulluğu yüzünden öğrenimini yarım bırakıp bir saat tamircisinin yanında çalışmaya başladı. 1802’de yerleştiği Paris’te bir yandan mesleğini sürdürürken bir yandan da bilimsel konulardaki bilgilerini geliştirdi. 1815’te, eşinin ailesinden gelen önemli bir servete sahip olunca saatçiliği bıraktı ve yaşamının kalan bölümünü fizyoloji, fizik ve meteorolojiye ilişkin çalışmalarla geçirdi.

Önceleri insan beyninin yapısını anlamayı amaçlayan araştırmalar yapan Peltier, F.Magendie’nin sinirlerin elektrikle uyarılmasına ilişkin deneylerinden etkilenerek çalışmalarını elektrik alanına yöneltti. 1830’ların başında antimon ve bizmut gibi sert malzemelerin düşük akımlardaki geçirgenliklerini ölçen duyarlı bir galvanometre geliştirmeyi, 1834’te de kendi adıyla anılan termoelektrik olguyu saptamayı başardı. 1821’de Alman fizikçi Johann Seebeck (1770-1831) değişik iki metalden oluşan kapalı bir devrede bu metallerin sıcaklıklarının değişik olması durumunda, birbirlerine değdikleri noktalarda bir potansiyel farkının oluştuğunu bulmuştu. Seebeck’in bulgularından habersiz olan Peltier ise bizmut ve bakır gibi değişik geçirgenlikteki iki metalden oluşan bir devreye potansiyel farkı uygulandığında değme noktalarında akımın yönüne bağlı olarak, ısınma ya da soğuma görüldüğünü belirledi. 1857’de Kelvin, Seebeck ile Peltier’in belirledikleri bu iki termoelektrik etki arasındaki termodinamik ilişkiyi kurdu ve iki ucu arasında sıcaklık bulunan bir iletkene uygulanan elektrik akımının da soğuma ya da ısınmaya yol açtığını bularak, bu iki etkiye üçüncü bir termoelektrik etkinin eşlik ettiğini gösterdi.

Sonraları statik ve dinamik elektrik türleri arasındaki ilişkileri inceleyen, atmosferin çeşitli katmanlarındaki elektrik yüküne ilişkin ölçümler yapan ve bu yükün dağılımına bağlı olarak bulut ve fırtına oluşumlarını açıklamaya çalışan Peltier’in bulduğu termoelektrik etki, 1960’lı yıllarda üretilen yeni iletkenlerin de yardımıyla evlerde kullanılan soğutucuların yapımını olanaklı kılmıştır.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi