Tarihi Şahsiyetler

Jean Baptiste Perrin Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

PERRIN, Jean Baptiste (1870-1942)

Fransız, fizikçi. Katot ışınlarının negatif yüklü parçacıklardan oluştuğunu belirlemiş, maddenin atomlu yapısının ilk doğrudan kanıtlarını ortaya koymuştur.

30  Eylül 1870’te Lille’de doğdu, 17 Nisan 1942’de New York’ta öldü. 1894’te Paris’teki Ecole Normale Superieure’ü bitirerek bu okulda asistan oldu. 1896’da katot ışınlarının negatif elektrik yüklü parçacıklardan oluştuğunu kanıtlayan çalışmasıyla Royal Society’nin Joule Ödülü’nü kazandı. Ertesi yıl doktorasını alarak Paris Üniversitesi’nde (Sorbonne) asistan oldu. 1909’da Brown hareketi yardımıyla maddenin atomlu yapısını ortaya koyan makalesini yayımlayan ve Gaston Plante Ödülü’nü alan Perrin, 1910’da Paris Üniversitesi’nde fiziksel kimya profesörlüğüne getirildi. 1923’te Fransız Bilimler Akademisi üyeliğine seçildi, 1926’da da Nobel Fizik Ödülü’ nü aldı. 1934’te Fransa’da giderek tırmanan faşist hareketle savaşmak amacını güden Comite de Vigilance des Intellectuels Antifascistes’in (Antifaşist Aydınların Tetikte Bekleme Komitesi) kuruluşuna katıldı. 1936 seçimleriyle işbaşına gelen Leon Blum hükümetinde bilimsel araştırmalardan sorumlu bakan yardımcılığına getirildi. Bu görevdeyken CNRS’nin (Centre National de Recherche Scientifique-Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi) kurulup örgütlenmesini sağladı. 1938’de Bilimler Akademisi’nin başkanlığına seçildi. 1940’ta Fransa’nın Nazi işgaline girmesi üzerine ülkesinden ayrılmak zorunda kalınca ABD’ye gitti. Yaşamının ABD’de geçen son iki yılında bir yandan Ecole Libre des Hautes Etudes’ün (New York Fransız Üniversitesi) kuruluşuna, bir yandan da Direniş hareketinin Fransa dışındaki örgütlenmesine önemli katkılarda bulundu. Naaşı Fransa’nın kurtuluşundan sonra Paris’e götürülerek Pantheon’a gömüldü.

Perrin’in oğlu Francis Perrin de (1901) tanınmış bir fizikçidir. 1933’te Sorbonne’da kuramsal fizik profesörlüğüne getirilmiş, 1939’da F.Joliot-Curie ve arkadaşlarıyla birlikte zincirleme çekirdek tepkimelerinin gerçekleştirilebileceğini ve bundan enerji elde edilebileceğini saptamış ve kritik kütleyi hesaplamıştır.

Perrin, 1895’te katot ışınlarının negatif elektrik yüklü parçacıklardan oluştuğunu belirleyerek bu konuda sürüp giden tartışmalara son verdi. Havası boşaltılmış bir cam borunun içine konmuş olan karşılıklı iki elektrot arasına elektrik gerilimi uygulandığında katottan anoda doğru giden bir ışının ortaya çıktığı 1870’lerde gözlenmişti. Katot ışınları adı verilen bu ışınların elektromanyetik dalga mı olduğu, yoksa parçacıklardan mı oluştuğu konusu-naysa açıklık getirilememişti. Başta Hertz olmak üzere Alman fizikçiler, ince alüminyum ya da cam tabakalardan geçebilen bu ışınların dalga olduğunu öne sürerlerken, W.Crookes, Lord Kelvin ve J.J.Thomson gibi İngiliz fizikçiler parçacıklardan oluştuğunu savunuyorlardı. Perrin yaptığı deneylerde içi boş iletken bir silindire yöneltilen katot ışınlarının silindire negatif yük kazandırdığını, flüorışıl bir ekrana düşürülen katot ışınlarının yol açtığı ışımanın yeğinliğinin ekrana uygulanan negatif elektrik potansiyeli artırıldıkça azaldığını ve manyetik alan etkisiyle sapmaya uğradığını göstererek, bu ışınların negatif elektrik yüklü parçacıklardan (elektron) oluştuğunu kesin olarak belirledi.