James Beattie Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

BEATTIE, James (1735-1803)

İskoç filozof ve şair.

Kincardine bölgesindeki Laurencekirk’te doğdu. Aberdeen’de öldü. Babası çiftçiydi. Önce doğduğu yerde, sonra da Aberdeen’deki kilise okulunda parasız eğitim gördü. 1760’ta Marischal Koleji’nde ahlak felsefesi dersleri vermeye başladı. Bu dönemde görüşlerinden çok etkilendiği T. Reid ile yakın dostluk kurdu. Berkeley ve Hume felsefesine karşı çıkmakla ün kazanan Beattie, bu çabalarından ötürü kral III. George tarafından bir para ödülüyle onurlandırıldı. Daha sonra Aberdeen’de Latin grameri dersleri vermeye başladı, iki çocuğunun art arda ölümü üzerine yaşamının son yıllarını tek başına ve üzüntüyle geçirdi.

Beattie, bir yanda Locke-Berkeley-Hume üçlüsünde simgeleşen deneyci geleneğe karşı çıkan, öbür yandan da Ingiliz ruhbilimciliğinin öncülüğünü yapan Iskoçya Okulu’na bağlıdır.

Beattie’ye göre sağduyunun sağladığı gerçeklerle usun ortaya koyduğu gerçekler arasında önemli bir ayrım vardır. Sağduyununkiler açık-seçiktir, kanıtlamayı gerektirmez. Usun bulduğu gerçekler ise ıısa-vurmadan kaynaklanır. Sağduyu eğitim ve alışkanlıkla kazanılmamış, doğal olan ve birdenbire ortaya çıkan bir içgüdüyle gerçeği kavramaya yarayan bir yetidir. Us ise bilinenden yola çıkarak bilinmeyeni anlamaya çalışır. Bu nedenle onun başlıca kavrama yöntemi usa vurmadır.