Jacques Tati Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

TATI, Jacques (1908-1982)

Fransız sinema yönetmeni ve oyuncusu. Kendine özgü bir güldürü geleneği yaratmıştır.

Jacques Tatischeff 9 Ekim 1908’de Le Pecq’te doğdu, 1982’de Paris’te öldü. Rus, Hollandalı, İtalyan ve Fransız kökenli bir ailenin çocuğuydu. Rus çarlığının son Paris elçisinin torunuydu. Sanat eğitimi gördüyse de spora ilgi duydu ve Racing kulübünün rugby takımında oynadı. Ama 1930’larm başlarında sporu bırakarak kabare ve müzikhollerde mim gösterilerine başladı. Bu gösterilerde dönemin ünlü sporcularını taklit ediyordu. Kısa zamanda ün yaptı, gösterilerinin bazıları, metinlerini gene kendisinin yazdığı ve oynadığı kısa filmler haline getirildi.

II. Dünya Savaşı’ndan sonra kesin olarak sinemaya geçen Tati önce Claude Autant Lara’nın iki filminde küçük roller aldıktan sonra 1947’de kendisinin oynayıp yönettiği L’ecole des facteurs (“Sanat Okulu”) adlı bir kısa film çekti. Bunun ardından çektiği Jour de fete (“Tatil Günü”), Fransız gülmece geleneğinde bir dönüm noktası oldu. Venedik Film Şenliği’nde En İyi Senaryo Ödülü’nü kazanan film, geniş izleyici kitlesince de beğenildi. Tati para bulmakta çektiği güçlükler ve çekim öncesi hazırlıkları konusundaki titiz davranışı yüzünden ancak 1953’te yapabildiği ikinci uzun filmi Les vacances de Monsie-ur Hulot’yh (“Monsieur Hulot Tatilde”) güldürü sinemasına yeni bir tip kazandırdı. Deniz kıyısında tatil geçiren tipleri çok özgün bir biçimde çizişi ve ayrıntıları büyük bir başarıyla yansıtışıyla bu film Tati’yi usta bir sinemacı olarak kabul ettirdi.

Tati, sonraki filmi Mononcle’u da (Amcam) beş yıl sonra, 1958’de gerçekleştirebildi. Oscar kazanan bu film, onun ilk renkli filmiydi ve gene çağdaş yaşamın saçmalıklarını alaya alıyordu. 1974’te televizyon için çektiği bir film sayılmazsa, Tati’nin son uzun filmi olan, 1971 tarihli Traffic (“Trafik”) güldürü sinemasının bir başka başyapıtı olarak değerlendirildi. Sanayileşmiş Avrupa’nın bir görünümünü çizen film, makineler arasında kalmış insanın durumunu çok yumuşak, ama etkili bir biçimde perdeye getiriyordu.

Tati filmlerinde kendisi dışında halktan insanları kullanmaya ve belgesel çekimler yapmaya büyük önem vermiştir. Bu da gündelik yaşamın, filmlerine olanca derinliği ve canlılığıyla yansımasına yol açmıştır. Onun güldürüleri her şeyden önce, kişilerinin çevreyle ve öyküyle bütünleşmeleri ve doğallıklarıyla öne çıkar. Tati kendine özgü gag’ları ve ayrıntıları bu çerçeveye oturtur. Böylece sinema tarihinin en yumuşak, ama en ince güldürü üslubunu yaratmıştır.

• YAPITLAR (başlıca): Oynadığı Oyunlar: Oscar Champion de tennis, i932, (“Tenis Şampiyonu Oscar”); Gai dimanche, 1935, (“Tatlı Pazar”); Sylvie et le fantöme, 1946, (“Sylvie ve Hayalet”). Yönettiği ve Oynadığı Filmler: L’ecole des facteurs, 1947, (“Sanat Okulu”); Jour de fete, 1949, (“Tatil Günü”); Les vacances de Monsieur Hulot, 1953, (“Bay Hulot Tatilde”); M on oncle, 1958, (Amcam); Playtime, 1968, (“Oyun Zamanı”); Traffic, 1971, (“Trafik”); Parade, 1974, (“Geçit Töreni”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi