Filozof Biyografileri

İvan Mihayloviç Seçenov Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Seçenov 1862’de Paris’te C. Bernard’ın laboratuvarında, beynin talamus bölgesindeki sinir merkezlerinin omurilik refleksleri üzerindeki engelleyici etkisine ilişkin “merkezi ketleme” olgusu üzerine araştırmalar yaptı. Omurilik reflekslerini engelleyen beyindeki bu merkeze daha sonra Seçenov merkezi adı verildi. Bu buluşu Seçenov’u tüm bilinçli ya da bilinçsiz edimleri, yapıları bakımından refleksler olarak tanımlayan genel bir beyinsel davramş mekanizmaları kuramı geliştirmeye yöneltti. Seçenov’un insan davranışlarının doğasının dirimbilimsel açıklanmasına yönelişini dönemin Rus aydınları onayladılarsa da, tutucu çevreler bunu ahlaksal ilkelere ve düzene karşı bir tehdit olarak gördüler. 1863’te bir dergide yayımladığı “Psikolojik Süreçlerin Fizyolojik Temellerine Başlangıç” adlı yazısını sansür, Maddecilik propagandası yaptığı gerekçesiyle yasakladı; “Beynin Refleksleri” adıyla sonradan yeniden yayımlanan bu yazı, psikolojide yeni bir alanın başlagıncını işaret ediyordu.

Seçenov deneylerinin önemli sonuçlarını 1866’da bir araya toplayıp Fiziologia nervnoy sistemy (“Sinir Sistemi Fizyolojisi”) başlığı altında yayımladı; sinir sistemi organlarının anatomik yapısını temel alan kavramların karşısına sinir sistemi merkezlerinin ve bu merkezler arasındaki görev paylaşımının ya da işbirliğinin önemini vurgulayan yeni bir yorum getirdi.

1890’dan başlayarak fizyolojik psikoloji ve bilme (cognition) kuramları üzerine çalışmalarını yayımlayan Seçenov, kasları duyular yoluyla edinilmiş bilgilerin “alıcısı” olarak kabul edip kas duyarlılığı kuramıyla, duyusal algı mekanizmaları üzerine bugünkü bilgilerin oluşmasına önemli katkıda bulundu.

Rusya’da ilk Fizyoloji Okulu’nu Tıp ve Cerrahi Akademisi’nde kuran ve daha sonra öteki üniveı itelerde de bir fizyoloji bölümünün açılmasını sağlayan Seçenov’un anısına, her üç yılda bir, fizyoloji alanındaki çalışmalara seçkin katkıda bulunan bir Sovyet bilim adamına SSCB Bilimler Akademisi’nce Seçenov Ödülü verilmektedir. Seçenov’un psikolojiyi fizyolojiyi temel alan “nesnel” bir doğabilimine dönüştürme çabaları başta Pavlov ve Behterev olmak üzere birçok bilim adamını etkilemiştir.

YAPITLAR (başlıca): O zhivatnom elektriçestve, 1862, (“Hayvan Elektrikselliği Üzerine”); Fiziologia nervnoy sistemy, 1866,(“Sinir Sistemi Fizyolojisi”); Fiziologia nervnykh tsentrov, 1891, (“Sinir Merkezleri Fizyolojisi”).

Türk Ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi