İstefe/Thebai Nerede, Tarihi, Eserleri, Hakkında Bilgi

Yunanistan’da Thebai şehrinin Osmanlılar dönemindeki adı.

Yunanistan’ın orta kesiminde. Atina’­nın 70 km. kuzeybatısındaki geniş ve ve­rimli Boiotia ovasının kenarında alçak bir sırtta yer almakta olup geniş bir tarım bölgesinin ticaret şehridir. 4000 yıla uza­nan tarihiyle Yunanistan’ın en eski şehir­lerinden biri olan İstefe, Osmanlı döne­minde Eğriboz sancağına bağlı kaza mer­keziydi. Aynı zamanda, özellikle XVII ve XVIII. yüzyıllarda kalabalık müslüman nü­fusu ve Osmanlı mimarisinin en önemli eserlerine sahip olmasıyla bölgesel öne­mi haiz bir İslâmî merkez durumunday­dı. “Eis tin Polînln İstanbul, “Eis tin Ko”-nun İstanköy olması gibi şehrin Osmanlı­ca adı, “Eis tin Thive” tarzında popüler Yunanca telaffuzundan gelmektedir. “İstifas” şekline milâttan sonra 1100 yılın­dan beri yazılı kaynaklarda rastlanmakta­dır. XII. yüzyılda Arap coğrafyacısı İdrîsî şehrin ismini “İstibas” olarak zikretmek­tedir. Bu kelime Türkçe’ye İstife veya İs­tefe şeklinde geçmiştir. Şehrin tarihî kıs­mı üç yanı derin uçurumlarla, doğu ve batı taraflarından küçük ırmaklarla çev­rili badem şeklindeki bir plato üzerinde bulunur. Bu platoya, Yunan mitolojisine göre Zeus tarafından yakalanan kız kar­deşi Europa’yı bulmak için buraya gön­derilen ve şehrin kurucusu olan Fenike Kralı Agenor’un oğlu Kadmos’un adına nisbetle Kadmeia denilmiştir.

Kadmeia platosu birçok akarsuyun kay­nağıdır. Bölgenin stratejik önemi ve ve­rimli arazisi sebebiyle milâttan önce 6000-3000 yılından beri iskâna açık ol­duğu tesbit edilmiştir. İstefe’nin yerle­şim tarihi, bir asrı aşan ayrıntılı ve yoğun arkeolojik kazılardan dolayı çok iyi bilin­mektedir. Kadmeia tepesinde itina ile çi­zilmiş duvar resimleriyle büyük bir sara­ya ait kalıntılar, yazılı tabletler ve birçok Bâbil mührü bulundu (m.ö. 1450-1435). Antik Thebai, hemen hemen bütün Yu­nanistan’ı askerî ve siyasî bakımdan hâ­kimiyeti altına alan Epaminondas’ın (m.ö. 372-362) hükümranlığı altında milâttan önce IV. yüzyılda en parlak çağına ulaştı. Bu dönemde Kadmeia tepesini içine ala­cak tarzda 7 km. uzunluğundaki şehir suru inşa edildi. Şehrin bu akropolisi o sıra­larda 20.000’den fazla insanı barındırı­yordu. ChaironeaSavaşfndan (m.ö. 338) sonra Makedonyalı Kral Filip Thebai’yi al­dı. Onun ölümünün (m.ö. 336) ardından şehir halkı ayaklandı, fakat oğlu Büyük İs­kender tarafından kısa bir kuşatmayla ye­niden ele geçirildi. Büyük İskender şehri tamamen yıktı ve nüfusun büyük çoğun­luğunu ya öldürdü veya köleleştirdi. Mi­lâttan önce 316’da Diadok Kassander, Thebai’yi 5000 nüfusu barındırabilecek bir yerleşim merkezi olarak yeniden inşa etti. Milâttan önce 87 yılında şehir Ro­malılar tarafından alındı ve milâttan sonra IV. yüzyıla kadar onların hâkimiye­tinde kaldı. Bu dönemde Thebai’nin nü­fusu 2000 ile 5000 arasında değişmek­teydi.