İsmail Beliğ Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
İsmail Beliğ, (ö. 1142/1729) Kendi adıyla da anılan şairler tezkiresi ve veleyâtnâme türündeki eseriyle tanınan şair ve tezkire yazarı.
1079’da (1668) Bursa’da doğdu. Burada bulunan devrin âlimlerinden iyi bir tahsil gördü. Kaynaklarda iyi derecede Arapça ve Farsça bildiğinden bahsedilmektedir. Dedesi ile babası Seyyid İbrahim Şahin Emirzâde’ye emîr unvanınınlarda bir kayda rastlanmamıştır. Bu ikisinin imamlık yaptıkları Mantıcı Camii’nde İsmail Belîğ de elli yıla yakın bir süre imamlık yaptı. 1702’de kısa bir süre Tokat mahkemesi nâibliğinde bulundu. Bu vazifelerden başka, süreleri kesin olarak tesbit edilememekle beraber, Evkâf-ı Haremeyn-i Şerîfeyn Mahkemesi’nde müfettiş kâtipliği, Hz. Emîr İmareti ile Yeşil İmarette önce kâtiplik, bir ara gaile” nâibliği ve her iki imarette de imaret şeyhliği görevlerinde bulundu. Vefat tarihi ihtilaflı olmakla beraber Süleyman Hâlis Efendi’nin düşürdüğü. “Tayr ola cennete Şâhin-zâdem” mısraından 1142 (1729) yılında öldüğü anlaşılmaktadır. Çatalfırın civarındaki Yeniyer Mezarliğı’-na defnedilen İsmail Belîğ’in bugün mezarlığın tamamen kaldırılmış olması sebebiyle kabri bilinmediği gibi mezar taşı da bulunamamıştır.
İsmail Belîğ’den başka hepsi XVIII. yüzyılda yaşamış Belîğ mahlaslı dört, Belîğî mahlaslı üç şair daha vardır. Bunlardan Yenişehirli Belîğ’in (Mehmed Emin) şiirleri İsmail Belîğ’in şiirleriyle karıştırılmıştır. Zaman zaman isimleri ve eserleri birbirine karıştırılan bu şairler arasında Seyyid İsmail. Belîğ mahlasını ilk defa kullanmış olup tezkire ve vefeyâtnâme türündeki eserleriyle diğerlerinden ayrılmaktadır.
Belîğ’den bahseden eserlerin bir kısmında onun musikişinas ve zâkirbaşı olduğu yolunda da kayıtlar vardır. Nesir sahasında vermiş olduğu eserleriyle kazandığı haklı şöhret kadar olmasa bile şiirde de takdirle anılacak bir üne sahiptir. Aruz veznini oldukça başarılı bir şekilde kullanan İsmail Belîğ, nesirlerin-deki ağdalı ve külfetli ifadeye şiirlerinde yer vermemiştir. Bu husus divan şi-irindeki mahallîleşme cereyanının bir sonucu olarak da değerlendirilebilir. Ancak şairliği hakkında daha isabetli bir hüküm verebilmek için esas alınması gereken divanı ile Seb’a-i Seyyare ve Genc-i Şâygân adlı eserleri henüz ele geçmemiştir.
Şiirlerinde ve diğer manzum eserlerinde peygamber kıssalarıyla ilgili motiflere, halk dilinden alınmış deyim, atasözleri ve divan edebiyatının ortak mazmunlarına yer veren Beîîğ’in genellikle Türkçe yazdığı şiirler çeşitli mecmualarda bulunmaktadır. Fatîn’in İsmail Belîğ’e atfettiği gazel ise Yenişehirli Belîğ’e ait olup onun matbu divanında mevcuttur. İsmail Belîğ dinî, mahallî ve özellikle biyografik eserleriyle devrinde seçkin bir şahsiyet olarak tanınmıştır.