Tarihi Eserler

İskelet Yapım Yöntemi

Kimi özel yapım yöntemleri sayılmazsa yapılar taşıyıcı sistemleri açısından yığma ve iskelet olarak iki kümeye ayrılırlar. Yığma sistemde yapının her öğesi üstüne gelen yükleri taşımak zorundadır. Örneğin tuğla bir yapının bütün duvarları kendi ağırlıkları ile üstlerine gelen bütün öteki yükleri taşırlar. Buna karşılık iskelet yapımda yüklerin taşınması görevini yapının belli noktalarına yerleştirilen ve birbirleriyle birleştirilerek bir bütün oluşturan taşıyıcılar üstlenir, aralan da taşıyıcı olmayan öğelerle doldurulur. Ahşap bir yapı bu İkinciye örnektir, iskelet yapımı gerçekleştirmek için gerekli koşul, bir yapıda ortaya çıkan çekme güçlerine karşı dirençli gereçlerin kullanılmasıdır. 19.yy’da endüstriyel yöntemlerle üretilen çağdaş yapı gereçleri ortaya çıkmıştır. Bunların arasında demir ve çeliğin, bir de demirle donatılmış betonun çekme kuvvetlerine dirençleri yüksektir. Bu özellik onların iskelet yapımda kullanılmalarım sağlamıştır. Yeni gereçlere koşut olarak yapı mühendisliğindeki gelişmeler de, kolon (düşey taşıyıcı) ve kirişlerle (yatay taşıyıcı) oluşturulmuş “düz atkılı” olarak adlandırılan taşıyıcı sistemlerin aşılmasına, “çerçeve”, “kafes” gibi özgün taşıyıcıların geliştirilerek yapıda güvenle kullanılmasına yol açmıştır.

Daha önce de kimi denemelerin bulunmasına karşın tam anlamıyla çelik iskelet taşıyıcıların kullanıldığı ilk yapı Jules Saulnier’nin 1871-1872 yıllarında Fransa’da Noisiel-sur-Mame’da yaptığı bir çikolata, fabrikasıdır. ABD’de de William Le Baron Jenney 1879-1891 arasında yaptığı işhanlarında çelik iskeletli yapım yöntemini geliştirmiştir. Donatılı beton (betonarme) iskeletli yapım yöntemini ise Fransız mühendis François Hennebiquegeliştirmiş, 1892’den sonraki yapıtlarında uygulamıştır. Fransız mimar Auguste Perret 1903”te Paris’te donatılı beton iskeleti ilk kez bir konutta uyarlamış, Tony Gamier ise tasarımlarında bu yeni gereç ile yeni yapım yönteminin olanaklarını araştırmıştır. 1930’da ABD’li mühendis Hardy Cross iskelet yapımda bugün de kullanılan ve kendi adıyla anılan Cross hesap yöntemini ortaya koymuştur.