İs­mail Rumi Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

İs­mail Rûmî (ö. 1041/1631) Kâdîriyye tarikatının Rûmiyye kolunun kurucusu.

Tosya’nın Bansa köyünde doğdu. Baba­sı Çoban Ali, oğlunun daha iyi yetişmesi için Tosya’ya taşındı. Medrese ilimlerini tahsil ederken Halvetiyye tarikatı şeyh­lerinden Ahmed Efendi’nin sohbetlerine devam etmeye başlayan İsmail Rûmî, bir gece rüyasında Abdülkadir-i Geylânî’yi gö­rerek onun manevî işareti üzerine Bağ­dat’a gitmek üzere yola çıktı. Bağdat’a ulaşınca Kâdiriyye’nin merkez dergâhına gidip dergâhın postnişini Bağdat nakîbüleşrafı Seyyid Feyzullah Efendi’ye ken­dini tanıttı. Bir müddet sonra erbaîn çı­karmak üzere halvete girdi. Seyrü sülû-künü tamamlayınca mürşidinin tavsiye­si üzerine Bağdat’tan ayrıldı. Anadolu’ya gelmeden Mısır’a uğrayarak sohbetleri­ne katıldığı Ahmed-i Mısrî’den de İcazet­name aldı. Bundan dolayı bazı silsilena­melerde mürşidinin Feyzullah Efendi, ba­zılarında ise Ahmed Efendi olarak kayde­dildiği görülmektedir.

1020 (1611) yılında İstanbul’a gelen İs­mail Rûmî bir süre Sofular Camii’nde kal­dı, daha sonra Tophane’de Hacı Pîrî adlı bir kişiye ait arsa üzerinde bir tekke inşa ettirdi. Onun Anadolu ve Rumeli’nin de­ğişik şehirlerinde kırk kadar tekke’yaptırdığı kaydedilmektedir. Kâdİriyye tarikatı, Kâdirîhâne diye anılan bu dergâhın kurulmasından

İstanbul’da yayılmaya başlamış, XV. yüz­yılda Bursa’da kurulan Eşrefıyye kolu ile birlikte bu tarikatın Osmanlı toprakla­rında yaygınlık kazanmasında Önemli rol oynamıştır. Bu tesir sebebiyle “pîrsânî” unvanıyla anılan ve kendisine Kâdiriyye’-nin Rûmiyye kolu nisbet edilen İsmail Rû­mî vefatında kurduğu tekkenin hazîresine defnedildi. Tekkenin meşihatı halife­lerinden Seyyid Halil tarafından sürdü­rülmüştür. Usturumcalı Ahmed Efendi adlı halifesi 1038’de (1628) Bursa’da İs­mail Rûmî Dergâhı’nı (Hamam Tekke) kur­muştur.

İsmail Rûmî, Sultan Ahmed Camii’nin açılışında den/işleriyle birlikte Kâdirî usu­lü zikir yapmış, daha sonra bu camide cu­ma günleri namazdan sonra Kâdirî evra­dının okunması bir gelenek halini almış­tır. Bu gelenek günümüzde de sürmekte, Kâdirîhâne şeyhinin görevlendirdiği bir derviş cuma namazından sonra camide Kadiri evradını okumaktadır. Kâdirîhâne Kâdİriyye tarikatının merkez tekkesi ol­muş, Anadolu ve Rumeli’de Kâdirî şeyh­lerinin verdiği icazetnameler Kâdirîhâne şeyhi tarafından tasdik edilmiştir.

TDV İslâm Ansiklopedisi