Edebi Şahsiyetler

İris Murdoch Kimdir, Hayatı, Kitapları, Hakkında Bilgi

MURDOCH, İris (1919-8 Şubat 1999)

İngiliz, romancı. II. Dünya Savaşı sonrası İngiliz romanının en tanınmış yazarlarındandır.

Jean İris Murdoch 15 Temmuz 1919’da Dublin’ de doğdu. Çocukluğu Londra’da geçti. Öğrenimini Bristol Üniversitesi’ndeki Badmington College’da ve Oxford Üniversitesi’ndeki Somerville College’da yaptı. II. Dünya Savaşı sırasında UNRRA’da (United Nations Relief and Rehabilitation Administration -Birleşmiş Milletler Yardım ve Rehabilitasyon Örgütü) çalıştı. Savaş sonrasında Cambridge Üniversitesi’ ndeki Newnham College’da felsefe öğrenimini sürdürdü. 1948’den sonra Oxford Üniversitesi’ndeki St.Anne College’da felsefe dersleri vermeye başladı. 1956’da yazar John O.Bayley ile evlendi. 1975’te American Academy of Arts and Sciences’a üye seçildi. Romanlarıyla birçok ödül kazandı.

Murdoch’un 1953’te yayımlanan ilk kitabı Sartre, Romantic Rationalist (Sartre, Yazarlığı ve Felsefesi) onun üzerinde önemli etkileri olan Sartre’ın başarılı bir incelemesidir. 1954’te yayımlanan ilk romanı Under the Net (“Ağa Yakalananlar”), onu izleyen 1950’lerdeki öbür romanları gibi, Fransız Varoluşçuluğu’nun etkilerini taşır. Murdoch 1960’lar ve 1970’lerde de hemen hemen her yıl bir roman yayımlamıştır. Bunlarda, felsefi romanın özellikleriyle piyasa romanının gerilimli kurgusunu ve sürükleyici anlatımını birleştirmiştir. İçinde yaşanan koşullara bağımlılık ve onları aşma çabası, insanın suçluluğu, özgürlük arayışı ve yaşamın rastlantısallığı, işlediği başlıca konulardır. İnsan ilişkilerinin gerilim ve karmaşasına, cinsel ve ruhsal çatışmaları, sevgi bağının ve cinsel ilişkilerin yöneldiği egemenlik ilişkilerini felsefi bir bakış, ince alaylı bir anlatım ve şiirsel bir duyarlıkla çözümlemeye çalışmıştır.

•    YAPITLAR (başlıca): Roman: Under the Net, 1954, (“Ağa Yakalananlar”); The Bell, 1958, (“Çan”); The Unicom, 1963, (“Tek Boynuzlu At”); The Red and the Green, 1965, (“Kırmızı ve Yeşil”); A Fairly Honourable Defeat, 1970, (“Oldukça Şerefli Bir Yenilgi”); The Sea, the Sea, 1978, (“Deniz, Deniz”); Nuns and Soldiers, 1980, (“Rahibeler ve Askerler”); The Philosopher’s Pupil, 1983, (“Filozofun Öğrencisi”). Çeşitli: Sartre, Romantic Rationalist, 1954, inceleme, (Sartre, Yazarlığı ve Felsefesi); A Year of Birds, 1978, şiir, (“Kuşlar Yılı”); Art and Eros, 1980, oyun, (“Sanat ve Eros”).

•    KAYNAKLAR: A.S. Byatt, Degrees of Freedom: The Novels of iris Murdoch, 1965; P.Wolff, The Disciplined Heart: iris Murdoch and Her Novels, 1966.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi