İlya Nikolayeviç Beryozin kimdir? Hayatı

İlya Nikolayeviç Beryozin kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1818-1896) Rus doğu bilimci. Doğu tarihi ve Türk lehçeleri üzerine çalışmalar yap­mıştır. Tarih öğrenimi gördü ve Doğu tarihi üzerine çalışmalara yöneldi. 1846’dan başlayarak Kazan Üni­versitesi’nde 1855’ten sonra ise St. Petersburg (Petrograd, bugünkü Leningrad) Üniversitesi’nde profe­sör olarak çalıştı. Yaşamı boyunca birçok Doğu ülkesine bilimsel amaçlı geziler yaptı.

Doğu tarihini, dillerini ve arkeolojisini inceleyen Beryozin, Moğol ve özellikle Altın Orda (Altınordu) tarihine yönelmiştir. Beryozin 1853-1888 yıllarında Reşideddin’in Camiü’t-Tevarih adlı yapıtını ülkesin­de yayımlamasıyla ün kazandı. Ayrıca Şeybani, Reşideddin ve Ebu’l-Gazi çevirilerinin de aralarında bulunduğu bir dizi Doğu tarihi yayınını gerçekleş­tirdi.

Beryozin’in 1849-1852 yıllarında Doğu ülkeleri­ne yaptığı geziyle ilgili olarak kaleme aldığı Puteşestviye po Vostoku (Doğu’da Geziler”) adlı yapıtı kendi türünde zamanının en iyi çalışmalarından biri sayılmaktadır. Dilbilim alanındaki çalışmalarından Türk lehçeleri üzerine bugün için eskimiş bir sınıflamayı içeren Sistema Turyetskih dialektov ve ders kitabı Turyetskaya hrestomatiya o zaman için önem taşı­yordu.

Beryozin’in tarih çalışmalarının belirleyici özelli­ği Doğu’nun tarihindeki tutucu ve gerici çizgileri idealize etmesidir. Doğu ülkelerindeki halkların geliş­me ve ilerleme yoluna girmede yeteneksiz oldukları­nı, Doğu’nun, yaşamın her yönünü dinin belirlediği bir diğer dünya olduğunu ileri sürmüştür.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 16. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983