İkinci Dünya Savaşında Türkiye, II. Dünya Savaşı ve Türkiye

Türkiye II. Dünya Savaşı‘na askerî anlamda katılmamış olmasına karşın, bu topyekün savaşın etkilerini derinden yaşamıştır. Savunma amacıyla Çakmak Hattı yapılmıştır. Öte yandan Türkiye yönetimi, bir yandan başını Almanya’nın çektiği Mihver Devletler, diğer yandan da Müttefikler arasında bir denge politikası sürdürerek savaşın dışında kalmaya çabalamışlardır. Mihver ve Müttefik politikaları genel anlamda Türkiye’yi Akdeniz’deki güç dengelerinde kendi safına çekmeye yönelikdir.

İnsan kaynakları yönünden ağır sonuçları yaşanan bir Kurtuluş Savaşı‘nın ardından yeni bir savaşa girmemek konusunda kesin olarak kararlı olan Türkiye yönetimi, sonuna kadar denge politikasını sürdürebilmiştir. Buna göre 1944’e kadar Almanya’nın istediği krom ve bor madenlerini temin etmiştir. 1943’ten sonra ise Balkanlar’daki Alman gerilemesine karşılık Almanya ile anlaşmayı fesh etmiş, daha sonra Alman-Türk tarafsızlık antlaşmasını da yürürlükten kaldırmıştır.

1939

Türk-İngiliz-Fransız Üçlü İttifakı

Kaçınılmaz görünen Avrupa savaşı dışında kalabilmeyi sağlamak üzere, İngiltere ve Fransa’yla 19 Ekim 1939’da Ankara’da bir ittifak anlaşması imzalandı. Bu ittifaka göre Türkiye’ye bir saldırıda bulunulursa, İngiltere ve Fransa askeri yardımda bulunacak, öte yandan savaş Akdeniz’e sıçrayacak olursa Türkiye de Akdeniz’deki bu savaşa askeri anlamda müdahalede bulunacaktır.

Türkiye’nin Müttefikler’e eğilimli bir tarafsızlık siyasetini seçtiğini gösteriyordu. Ancak, Türk basınında birtakım karşıt görüşler de öne sürülüyordu. Büyük gazetelerin başyazarları açıktan açığa Almanya’yı destekliyor, Alman militarizminin etkisindeki bazı eski askerler, üniversite öğretim üyeleri savaşa katılmayı ve Almanya safında yer alınmasını savunuyorlardı; bunlar arasında Ali İhsan Sabis gibi imzasız mektuplarla devlet erkânını tehdide kadar varanlara bile rastlanıyordu.

1940

Savaş dışı kararı

Sıkıyönetim

1940 sonuna doğru Alman orduları artık Romanya’daydı. İtalyan ordusu da Yunanistan’a saldırdı. 20 Kasım’da İstanbul, Kırklareli, Edirne, Tekirdağ, Çanakkale ve Kocaeli illerinde sıkıyönetim ilan edildi ve ertesi gün bu bölgeyi kapsayan sıkıyönetim komutanlığına Jandarma Genel Komutanı Korgeneral Ali Rıza Artunkal atandı. Trakya’da savunma hazırlıklarını hızlandırmış, bölgeyi bir baştan bir başa tahkim etmeğe çalışıyor, derinliği İstanbul yakınlarına kadar uzanan Çakmak Hattı meydana getirilildi.

1941 yılı…Hitler ve İsmet İnönü mektupları, Almanya’nın Balkanlar’a inmesi, Rendell’e karşı suikast girişimi, Refah vapuru faciası, Türk-Alman Saldırmazlık Paktı, Struma Faciası