Tarihi Şahsiyetler

II. Mervan Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

Ebû Abdilmelik Mervân b. Muhammed b. Mervân b. el-Hakem el-Hımâr el-Ümevî el-Ca’dî (ö. 132/750) Son Emevî halifesi (744-750).

70-76 (689-695) yılları arasında el-Ce-zîre’de doğdu. Halife Abdülmelik b. Mer­vân’ın kardeşi olan babası uzun yıllar el-Cezîre ve İrmîniye valiliği yapmış, bu gö­revi sırasında Bizans ve Kafkasya cephe­lerinde düzenlenen seferiere kumanda etmişti. Annesi Kürt asıllı bir câriyedir. Mervân’ın en meşhur lakabı “Hımâr”ın (eşek) ona savaşlardaki sabrı sebebiyle veya düşmanları tarafından hakaret ola­rak verildiği bildirilmektedir. Süryânî tarihçilerine göre ise bu lakabı eşek otu / di­keni denilen çiçeği sevmesi dolayısıyla al­mıştır. Diğer bir lakabı da görüşlerinden etkilendiği hocası Ca’d b. Dİrhem’e nisbetle verilen Ca’dî’dir.

Mervân’a dair kaynaklarda yer alan ilk bilgi, 105 (723-24) yılında Bizans’a karşı düzenlenen sefere kumanda ederek Kon­ya ve Kemah’ı zaptetmesiyle ilgilidir. Daha sonra Kafkas cephesinde savaşan Mer­vân, 1l4’te(732) Halife Hişâmb. Abdül­melik tarafından emrinde savaştığı Mes-leme b. Abdülmelİk’İn yerine el-Cezîre, İrmîniye ve Azerbaycan valiliğine tayin edildi. Askerî bakımdan önemli oian bu bölgede kaldığı on İki yıllık süre içinde Ha-zarlar’a karşı başarılı seferler düzenledi. Askerî teşkilâtlanma ve savaş taktikleri hususunda yenilikler yaptı.

Mervân, HişânYın ölümü üzerine yerine geçen Halife Ii. Velîd’e gönderdiği biat mektubunda Emevî zihniyetiyle örtüşen bir üslûp kullandı. Kendisini bu önemli göreve getiren Hişâm’ı zalim olarak nite­lerken yeni halifeyi överek onun gönlünü aldı. II. Velîd’in, Emevî ailesinden Yezîd b. Velîd’in (ili. Yezîd) liderlik yaptığı bir is­yan sonucu öldürülmesi, siyasî tecrübe­sini arttırmış güçlü bir vali ve kumandan olan Mervân’a tahta giden yolu açmış ol­du. Mervân. Velîd’in intikamını almak ve onun iki oğlunun halifelik haklarını sa­vunmak iddiasıyla III. Yezîd’e karşı isyan etti. Ordusunun başında İrmîniye’den ay­rılıp el-Cezîre’ye geldi. Ancak Derbend’de vekil bıraktığı Sabit b. Nuaym ve emrin­deki Suriyeli Yemenliler’in III. Yezîd’e biat ettiğini duyunca geri dönmek zorunda kaldı. Suriye’ye götürmek vaadiyle itaat­lerini sağladığı isyancı birliklerle Harran’a gitti ve onları terhis ederek Suriye’ye gön­derdi. Ardından Suriye üzerine gitmek için hazırlıklarını tamamladığı sırada III. Yezîd’in kendisini el-Cezîre, İrmîniye, Mu­sul ve Azerbaycan valiliğine getirmek is­tediğini bildiren mektubunu aldı. Teklifi kabul edip isyandan vazgeçti ve Yezîd’e biat etti.