İgor Yevgenyeviç Tamm Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

TAMM, İgor Yevgenyeviç (1895-1971)

SSCB’li fizikçi. Çerenkov ışımasına getirdiği kuramsal açıklamayla, temel parçacıkların etkileşimine ve manyetik alan etkisinde plazmanın davranışına ilişkin çalışmalarıyla tanınır.

8 Temmuz 1895’te Vladivostok’ta doğdu, 12 Nisan 1971’de Moskova’da öldü. Edinburgh Üniver-sitesi’nde okurken, I.Dünya Savaşı’nın başlaması üzerine ülkesine dönerek fizik öğrenimini Moskova Üniversitesi’nde sürdürdü. 1917’de Yelizavetgrad (bugün Kirovograd) İşçi ve Asker Temsilcileri Sovye-ti’ne üye seçildi ve Petrograd’daki (bugün Leningrad) Sovyetler Kongresi’ne delege olarak katıldı. Ertesi yıl Moskova Üniversitesi’ni bitirip, aynı üniversitede 1922’de öğretim görevlisi, 1924’te doçent oldu; 1930’da profesörlüğe ve Kuramsal Fizik Bölümü’nün başkanlığına getirildi. Bilim doktoru derecesini aldığı 1934’te SSCB Bilimler Akademisi’ne bağlı Lebedev Fizik Enstitüsü’nde Kuramsal Fizik Bölümü’nün başkanı oldu. 1953’te SSCB Bilimler Akademisi üyeliğine seçilen ve Sosyalist Emek Kahramanı unvanım alan, bir kez Lenin nişanı, iki kez de SSCB devlet ödülüyle ödüllendirilen Tamm, Çerenkov olayına getirdiği kuramsal açıklama nedeniyle 1958 Nobel Fizik Ödülü’nü, SSCB’li fizikçiler Çerenkov ve İlya Mihayloviç Frank (1908) ile bölüştü.

Tamm’ın temel uğraşı konuları kuvantum mekaniği ve uygulamaları, ışıma kuramı, kozmik ışınlar ve çekirdek için parçacıkların etkileşimidir. 1931-1933 arasında metallerdeki fotoelektrik olayın kuramını geliştiren, elektronların kristallerin yüzeyinde ancak özel enerji düzeylerinde (Tamm enerji düzeyleri) bulunabileceğini kuramsal yoldan belirleyerek yarı iletkenler fiziğinin gelişmesinde önemli rol oynayan ve 1934’te çekirdekteki kuvvetleri incelemeye yönelen Tamm, nükleonlar arasındaki kuvvetlerin parçacık değiş tokuşundan kaynaklandığı varsayımını ortaya attı. Sonraki yıllarda, çekirdekteki kuvvetlerin yeni bulunan pi-mezonların değiş tokuşuyla oluştuğunun belirlenmesiyle bu varsayım doğrulandı. 1937’de Tamm ve İ.M. Frank, bir ortamda, ışığın o ortamdaki hızından daha yüksek hızla hareket eden elektronların yaydığı Çerenkov ışımasının kuramsal açıklamasını yaptılar. Tamm, parçacıkların maddesel ortamda ışıktan hızlı gitmesinin özel görelilik kuramına aykırı olmadığını da gösterdi. 1945’te çekirdekteki temel parçacıkların etkileşimlerini belirleyerek kendi adıyla anılan yöntemi geliştirdikten sonra plazma fiziğine yöneldi. 1950’de Andrey Dimitriyeviç Saharov (1921) ile birlikte, manyetik alan içinde tutulan plazmanın denetimli termonükleer tepkime elde edilmesinde kullanılabileceğini gösteren Tamm’ın bu çalışması, SSCB’de çekirdek kaynaşması (füzyon) araştırmalarının ve bu yöntemle enerji üretiminin başlangıç noktası oldu.

• YAPITLAR (başlıca): Osnovi Teorii Elektriçestva, 1929, (“Elektrik Kuramının Temelleri”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi