Iğdır Kervansarayı Tarihçesi, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Iğdır Kervansarayı. Doğu Anadolu’da XIII. yüzyıl sonu veya XIV. yüzyıl başında yapılmış Selçuklu kervansarayı.

İğdır-Tuzluca karayolunun yaklaşık 6. kilometresinden güneye ayrılıp Yağcı ve Aşağı Çarıkçı köylerinden geçerek Taşlıca köyü yönünde devam eden yolun 25. ki­lometresinde, günümüzde Kervansaray adıyla anılan köyün yakınlarında bulunan yapı, bilinen kervan yollarının dışında, Batum-Tebriz arasında var olduğu ileri sürülen tâli yolun üzerinde in­şa edilmiştir. Vakfiyesi ve kitabesi bulun­mayan, adına ilk defa Christianski WostoJradlı bir Rusça dergide rastlanan bu yapı hakkında ne seyahatnamelerde, ne de kervanyolu ve kervansaraylar hakkında yazılmış ilmî eserlerde herhangi bir bilgiye rastlanmış­tır. Yerleşim alanlarının dışında kalması ve yapı malzemesinin sağlamlığından do­layı önemli mimari elemanlarıyla birlikte günümüze ulaşan yapı, planına ve taçka-pısınm üzerinde bulunan geometrik-bit­kisel süslemelerin özelliklerine bakılarak, XIII. yüzyıl sonu veya XIV, yüzyıl başına ta-rihlendirilebilir.

22 x 52 metrelik bir alan üzerine inşa edilen kervansaray, dikdörtgen planlı ve avlusuz bir yapıdır. Bina duvarlarının mo­loz taştan yapılmış dolgu kısımları, içten ve dıştan düzgün kesme taşlarla kaplan­mış olup bunlardan bazılarının yüzeyle­rinde çeşitli taşçı işaretleri görülmekte­dir. Yapının kuzeydoğu ve güneybatıya bakan cephelerinde bedenden fazla yükseklik göstermeyen, yarım silindirik biçim­li, beşerden on adet masif destek kulesi mevcuttur. Doğuya bakan ön cephesinde ise dışa taşkın olmayan ve yapının mono­ton cephesini hareketlendiren taçkapı bu­lunmaktadır. Kervansarayın giriş kısmı, kuzey-güney doğrultusunda uzanan ve birer kapıyla birbirine açılan üç mekân­dan oluşur. Bunlardan ortada yer alan bi­rim kare planlı olup arkadaki ana mekâna geçişi sağlayan hol konumundadır. Üzeri ilginç bir yıldız tonozla örtülüdür. Tono­zun üstündeki ayna kısmı haçvari düzen­de yapılmıştır ve ortasında kare bir aydın­latma penceresi bulunur. İki yanda yer alan 7,35 x 5,50 m. boyutlarındaki dik­dörtgen planlı mekânlar 1 m. genişliğin­de birer kapı ile ortadaki bu hole bağlanmaktadır. Bunlardan girişin sağında yer alan mekân, ortada bir kemerle takviye edilmiş beşik tonozla örtülü olup kuzey ve doğu duvarlarında birer küçük nişe sahiptir. Diğer mekânın üzeri ise zengin tezyinat etkisi yaratmak amacıyla çeşitli şekillerde kesilmiş taşlardan örülü bir ay­nalı tonozla örtülüdür. Doğu duvarında küçük bir niş yer alan bu mekânın kuzey ve güney duvarlarındaki kemerlerin baş­langıç noktalan birer mukarnas şeridiyle belirtilmiştir.