İdgam Nedir, Ne Demek, Çeşitleri, Hakkında Bilgi

İdgam. Mahreçleri aynı veya yakın olan harflerin yan yana gelmesiyle dilde ve kıraatte ortaya çıkan ağırlığın giderilmesi için uygulanan telaffuz biçimini ifade eden terim.

Sözlükte “örtmek, kaplamak” anlamın­daki dagm (degam, degamân) kökünden türeyen ve “bîr şeyi diğer bir şeyin içine katmak, çiğnemeden yutmak, burnun­dan konuşmak” gibi anlamlara gelen id­gam “mahreç ve sıfatları aynı (misleyn) veya mahreçleri aynı, sıfatları ayrı (mütecâniseyn). yahut mahreç ve/veya sıfatları yakın (mütekaribeyn) olan iki harften ilkini ikinciye katarak telaffuz etmek” mâna­sında kullanılır. Söz konusu iki harften bi­rincisine müdgam, ikincisine müdgamün fîh denir.

Arapça’ya mahsus olan ve Kur’an kıraatiyle de ilgili bulunan idgam, dilin aynı veya yakın mahrece iki yerine bir defa git­mesiyle telaffuza kolaylık ve akıcılık ka­zandırmak için yapılır: “Medede yerine “medde “minmâ” ye­rine “mimmâ okunması gibi. Ara­larında aynılık, mahreç birliği, mahreç veya sıfat yakınlığı bulunan iki harf yan yana geldiğinde genellikle idgam uygu­lanırsa da hareke kabul etmemesi sebe­biyle elifler ve idgamla telaffuz daha da zorlaşacaği için hemzeler arasında idgam yapılmaz. Ancak. “se”âl ve “re”âs misallerinde olduğu gibi iki hem­ze kelimenin ortasında bulunursa idgam uygulanır.

Kur’an tilâvetinde -kıraat imamlarının ihtilâfları da dikkate alındığında- değişik türleri olan idgamı iki ana başlık altında ele almak mümkündür. İdgâm-ı Kebîr. Kırâat-i seb’a imamları içinde yalnız Ebû Amr b. Alâ’nın uyguladığı ve yan yana bu­lunan iki harften her ikisinin de harekeli olduğu idgam türüdür: gibi. Büyük diye nitelendirilmesi dilde ve tilâvette çokça meydana gelmesi, uygulanmasındaki zor­luk, idgam yapmadan önce birinci harfin sakin kılınması işlemi gibi sebeplerle açık­lanmıştır. İdgâm-ı kebîrde müdgam ile müdgamün fîh genel olarak ayrı ayrı kelimelerde bu­lunursa da aynı kelimede bulundukları­nın örnekleri de vardır,