İbrahim Hakkı Akyol Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

AKYOL, İbrahim Hakkı (1888-1950)

Türk coğrafyacı. Türkiye’de modern coğrafyanın kurucularındandır.

Bulgaristan’ın Silistre kentinde doğdu. İlk ve orta öğrenimini aynı kentte tamamladıktan sonra İstanbul’da Galatasaray Lisesi’ne gitti. 1908’de Maarif Nezareti’nden aldığı bursla, İsviçre’de Lozan Univer-sitesi’nde üç yıl fizik ve doğabilimleri okudu. 1912’de Balkan Savaşı çıkınca yurda döndü; Kabataş, Trabzon ve Galatasaray liselerinde tabiat bilgisi, fizik ve kimya öğretmenliği yaptı. 1916’da Ziraat ve Maadin Nezareti aracılığıyla Almanya’ya giderek üç yıl maden mühendisliği öğrenimi gördü. Türkiye’ye döndüğünde 1923’te açılan sınavı kazanarak, İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakültesi’ne tabii coğrafya profesörü atandı. 1936’da Fiziki Coğrafya Bölümü’nün başkanı oldu. İstanbul’da öldü.

20. yy’ın başlarına kadar Türkiye’de coğrafya çalışmaları haritacılıktan öteye gidememişti ve yalnızca yabancı bilim adamları tarafından yürütülüyordu. II. Meşrutiyet ile başlayan bilimde Batılılaşma hareketinin bir amacı da yurt dışında yetişmiş bir öğretim kadrosu oluşturmaktı. Bu amaçla Almanya’ya gönderilen Akyol, dönüşünde Edebiyat Fakültesi’ne bağlı olarak yeni açılan Tabii Coğrafya Bölümü’ne alındı. Öğrenim gördüğü konular onu kısa zamanda fiziki coğrafyaya ve alan araştırmalarına yöneltti. 1926’da bölüm başkanlığına FransızErnest Chaput’nün getirilmesiyle coğrafyada araştırmacılık dönemi de başlamıştı. Chaput ile birlikte Türkiye’nin jeomorfolojik yapısına ilişkin araştırmalar yapan Akyol, İzmir çevresindeki incelemelerini 1930’da yayımladı. Fiziki Coğrafya Bölümü’nün başkanıyken, 1938 Kırşehir, 1939 Erzincan, 1943 Erbaa ve Çorum depremlerinin nedenlerini araştırdı. Daha sonra çalışmalarını klimatoloji (iklimbilim) alanına kaydırarak, Türkiye’deki iklim koşulları, yağış rejimleri, rüzgârlar ve atmosfer hareketleri gibi konularda önemli yapıtlar verdi; o zamana değin üzerinde pek durulmamış olan klimatolojinin bir bilim dalı olarak gelişmesinde etkili oldu. Türkiye’de çağdaş coğrafya anlayışının yerleşmesinde dönüm noktalarından biri olan 1941’deki I. Coğrafya Kongresi’ne katılan Akyol, bu kongrede tasarlanan Türk Coğrafya Kurumu’nun da kurucu üyelerindendir.

•    YAPITLAR (başlıca): Tepeköy-Torbalı İzmir Zelzelesi (H.N. Pamir ile), 1929; İzmir Civarının Bünyesine Ait Tetkikler (E. Chaput ile), 1930; İstanbul İklimi, 1931; Tanzimat Devri’nde Bizde Coğrafya ve Jeoloji, 1940.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi