Tarihi Eserler

İbrahim Bey İmareti ve Kümbeti Tarihi, Mimari, Özellikleri Hakkında Bilgi

İbrahim Bey İmareti ve Kümbeti. Karaman’da XV. yüzyılda yapılmış imaret ve kümbet.

Eski adı Lârende olan Karaman’ın İma­ret mahallesinde yer alan yapı toplulu­ğu İbrahim Bey Zaviyesi ve İbrahim Bey Medresesi olarak da anılmaktadır. Şev­val 835 (Haziran 1432) tarihli vakfiyesi ve Muharrem 836 (Eylül 1432) tarihli kita­besinde “imaret” olarak adlandırılan ya­pının Karamanoğlu Beyi II. İbrahim Bey tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır. İkisi geniş kapsamlı, diğerleri küçük altı vakfiye eki Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde bulunmaktadır. Vakfiyelerin ikisi 835 (1431-32) ve diğerleri sıra ile 843 (1439-40), 849 (1445). 851 (1447) ve 870 (1465-66) tarihli olup hepsi to­mar halinde biribirine bağlı, uzunluğu 7 metreyi bulan bir belgedir. Ayrıca med­resenin içinde, kapı alınlıklarında yedişer satır halinde taşa işlenmiş iki vakfiye öze­ti yer almaktadır.[942] Vakfiyede imaretin Ka­raman’ın doğusunda Yoğunduvar mevkiinde yapıldığı, bir tarafında cemaatle na­maz kılmak için bir mescid, diğer tarafın­da zenginlere, fakirlere, bütün yolcu ve misafirlere yemek pişirilip yedirmek için bir mutfak, Kur’ân-ı Kerîm okutulması ve hafız yetiştirilmesi için de bir dârülkur-râ (dârülhuffâz) inşa edildiği belirtilmek­tedir. Günümüzde bu yapı topluluğunda imaretin batı cephesinin güney köşesine bitişik bir türbe ve kuzey cephesi karşı­sında bir çeşme bulunmaktadır. Yapının mimarı bilinmemekle birlikte ahşap us­tası İlyas oğlu Hacı Ömer’dir.

İmaretin kuzey cephesi önünde yer alan ve tamamen yeniden inşa edilmiş olan beş birimli son cemaat yeri batı köşedeki minare dışında cepheyi tamamıyla kapla­makta ve üç sivri kemerle dışa açılmak­tadır. Araştırmacılar, orijinalinde de yapı­nın önünde kubbeli revaklar bulunduğu kanısındadır. Son cemaat yerinde köşe­deki birimler sivri tonozlarla, diğerleri ise pandantiflerle geçişleri sağlanan kubbe­lerle örtülüdür. Yapının kuzey cephesi ek­seninde hafif dışa taşkın basık kemerli taçkapı yer alır. İki yanda köşelere yakın konumda sivri kemerli ve alınlıklı birer dikdörtgen pencerenin bulunduğu son cemaat yeri son yıllarda yeniden inşa edi­lirken kuzeydoğu köşesinde biri cepheye, diğeri yana olmak üzere benzer İki pence­reyle de dışa açılmıştır. Doğu cephesinde altta sivri kemerli ve alınlıklı dört adet dikdörtgen, üstte ise cephe ortasında üç mazgalla kuzey yönünde bir dikdörtgen pencere vardır. Cephenin ortasında, ikin­ci-üçüncü pencereler arasında ve kuzey köşesinde on altı basamaklı birer payan­da bulunmaktadır. Batı cephesinde altta üç dikdörtgen pencereden güneydeki sivri kemerli ve alınlıklıdır. Güneydeki iki pencere arasında, pencerelerin üst kısmın­dan başlayan küçük bir dikdörtgen pen­cere dışında üstte üç mazgal ve kuzeyde testere dişi dolgulu şeritle kuşatılmış bir dikdörtgen pencere daha vardır. Güney cephesinde, simetrik olarak yerleştiril­miş sivri kemerli ve alınlıklı dört adet dik­dörtgen pencere yer alır. Cephenin batı köşesine bitişik türbenin ekseninde de bir dikdörtgen pencere görülür.