İbnü’l-Mukaffa Kimdir, Kısaca Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

İBN MUKAFFA ( ? – 759) İranlı İslam bilgini. Yunanca ve Süryani dilinden yaptığı çevirilerle Anadolu-Yunan felsefesinin İslam ülkelerinde yayılmasına katkıda bulunmuştur.

Fars Eyaleti’nin Cur (Firûzâbâd) kentinde doğdu, Basra’da öldü. Gerçek adı Daduye b.Rozbih’tir. İslam dinini benimsedikten sonra Ebu Muhammed Abdullah b.Mukaffa adını almıştır. Önce doğduğu yerde öğrenim gördü. Arap ve Pehlevi dillerini öğrendi. Bir süre yüksek devlet görevlilerinin yanında kâtip olarak çalıştı. Sonra Basra’ya gitti, orada kimi kaynaklara göre kendisini çekemeyen vali Süfyan’ın buyruğu üzerine, önce elleri ve ayakları kesilerek, sonra gövdesi ateşe atılarak öldürüldü.

İbn Mukaffa’nın önemi Arapça’ya çevirdiği felsefe, dil, tarih ve yazınla ilgili yapıtlar nedeniyledir. Önce Kelile ve Dimne’yı Pehlevi dilinden Arapça’ya çevirmiş, bununla büyük bir üne kavuşmuştur. Daha sonra Farsça’dan SiyeriiT-Mulük (“Sultanların Huyları”), Kitabü’r-Rüsum (“Törenler Kitabı”), Kitabu Sagisaran (“Sistan Başbuğları Kitabı”), Kitabu Maz-dak (“Mazdekîlik Kitabı”), Kitabü’l-Peyker (“Aydınlık Kitap”) gibi genellikle tarih konularını işleyen yapıtları Arapça’ya kazandırmıştır. Bunlardan başka Aristoteles’in mantıkla ilgili yapıtlarını, Porphyrios’ un İslam ülkelerinde Isagoci olarak bilinen Eisagoge (“Mantık”) adh yapıtını Arapça’ya çevirmiştir. İbn Mukaffa bu çevirileri ve kendi yazdığı yapıtlarıyla Anadolu-Yunan felsefesinin İslam ülkelerinde yayılmasına büyük katkıda bulunmuş, çevirinin uygarlık alanındaki önemini vurgulamıştır.

• YAPITLAR (başlıca): El-Kitabü’s-Sagir, (ö.s.), 1913, (“Küçük Kitap”); El-Adabii’l-Kebir, (ö.s.), 1912, (“Büyük Kural”); Resail, (ö.s.) 2 cilt, 1917, (“Kitapçıklar”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi