İbn-i Hallikan Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

İBN HALLİKÂN (1211-1282) Arap, tarihçi. İslam tarihinde ün yapmış kişilerin yaşamöykülerini özgün bir biçimde yazmıştır.

23 Eylül 121 l’de Erbil’de (Irak’ta) doğdu, 20 Ekim 1282’de Şam’da öldü. Gerçek adı Ahmed b.Şemseddin Ebü’l-Abbas’dır. Abbasi halifelerine uzun yıllar vezirlik yapmış Bermeki ailesi soyundandır. İlköğrenimini Erbil Muzafferiye medresesi müderrisi olan babasının denetiminde gördü. 1229’da gittiği Halep’te ve daha sonra da Şam’da öğrenimini sürdürdü.

1238’de Kahire başkadısı Yusuf b.Haşan el-Sincarî’nin yerine kadı oldu. 1261’de Suriye Şafii mezhebi başkadılığına atandı. 1266’da Memluk sultanı Baybars Hanefi, Hanbeli, Maliki mezhepleri için de ayrıca birer kadı atayınca durumu sarsıldı. Beş yıl sonra görevinden ayrıldı. Mısır’a gitti. Kahire el-Fahriye medresesinde ders verdi. 1280’de ikinci kez Şam kadılığına atandı, ertesi yıl görevinden uzaklaştırıldı. Şam’da el-Eminiye medresesi müderrisliği sırasında öldü.

Ünlü yapıtı VefeyâtüT-A ’yân ve Enbâu Ebnâi’z Zaman, hicretin birinci yüzyılında gelmiş İslam büyükleri ile İslam tarihinde ün yapmış 820 bilgin, şair, dilci, hukukçu, hükümdar ve komutanın yaşamöykülerini kapsar. Önemli bir belge olan yapıtını 1256’da Kahire’de yazmaya başlamış, Şam’daki görevi sırasında ara vermiş, 4 Ocak 1274’te yine Kahire’de bitirmiştir. Birçok zeyleri (ekleri) vardır. En ünlü eki yapıtta bulunmayan 450 kişinin yaşamöyküsünü içeren İbn Şakir’in Fevatü’l-Vefey âtidir. İngilizce çevirisi de olan bu kitap Türkçe’ye Rodoslu Mehmed Efendi tarafından ağır bir dille çevrilmiş, önemli kişilerden pek çoğu da alınmamıştır.

• YAPITLAR (başlıca): Vefeyâtii’l-A ’yân ve Enbâu Ebnâ-i’z-Zaman, (ö.s.), Wüstenfeld (yay.), 12 Fasikül, 1835-1843; Tercüme-i Vefeyâtüİ-A’yân li-ibn Hallikân, (ö.s.), 2 cilt, 1864.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi