İbn-i Haldun Kimdir, Hayatı, Felsefesi, Hakkında Bilgi

İBN HALDUN (1332-1406) Tunuslu filozof ve toplumbilimci. Toplumsal evrim ve tarih felsefesi alanında gözlem ve deneye dayalı çalışmalarıyla İslam düşüncesinde yeni bir dönem açmıştır.

Muhammed b.Abdurrahman İbn Haldun, Tunus’ta doğdu, Kahire’de öldü. Yemen’in Hadramut ilçesinden Endülüs’e, III.Ferdinand’m İspanya’yı ele geçirmesi üzerine de Tunus’a göçen soylu bir ailedendir. İlköğrenimini babasından gördükten sonra, çağının ünlü bilginlerinden, Ebu Abdullah Ensari’den din, El-Hasayidi’den Arap dili ve edebiyatı, Muhammed b.Cabir’den fıkıh ve Hadis, İbn Abbali’den felsefe okudu. Bir süre de Tunus’ta Zeytuniye Medre-sesi’nde öğrenim gördü. Bilgisini artırmak, değişik toplumları tanımak ve gözlemlerde bulunmak üzere İspanya, Mısır, Cezayir gibi İslam ülkelerini gezdi.

İbn İshak, Taberî, Kelbî ve Mes’udî gibi tarihçilerin yapıtlarını inceledi. Fas, Granada, Biskra, Kahire illerinde kadılık görevinde bulundu.

Felsefe ve toplum sorunlarını, düşüncelerinin odağını oluşturan tarih anlayışına dayanarak açıklamaya çalışan İbn Haldun’a göre tarihsel olayların kendi içinde bir mantığı vardır, insan mantığı da bundan kaynaklanır. Bu nedenle tarih insan varlığıyla bağlantılı kurumsal düzenin bilimidir. Bu kurumsal düzenin özünü oluşturan toplumsal varlıkların kaynağı da insan yaşamıdır, insan yaşamının içinde geçtiği toplumu oluşturan, inançlar, gelenekler, dinler, alışkanlıklar, törenler, karşılıklı ilişkiler gibi öğelerdir. Bunlar, belli bir anlamda da, toplumsal düzenin yapısını kuran ve ülkeden ülkeye değişen biçimlenmelerdir.

İnsan, içinde yaşadığı toplumun genel kurallarına uyma gereğinde olduğundan, ikisi arasında birbirini koşullandıran bir varlık bağlantısı vardır. Toplumların biçimlenmesinde insanın etkinliği, tutum, davranış ve düşünceleri gibi, belli bir yaşama ilkesine bağlanmasında da toplumsal düzenin etkinliği söz konusudur. Toplum bireylerden oluşan, dayanışma, işbirliği ve inançlar ile dış etkiler gibi kendine özgü koşulları, biçimlendirici ilkeleri bulunan, zorunlu bir varlıktır.