İbn Deysan (Bardesanes) Kimdir Hayatı

İbn Deysan (Bardesanes) . Gnostizm temsilcisi Fars kökenli Suriyeli filozof (154-222).

Babasının adı Nubama, annesininki Nahsiram’dir; bunlar miladin 139.yılında İran’dan Edesse (Urfa) ‘ya göç etmişlerdir. Ogulları 154’ te doğdu ve ismini Edessa’dan geçen Daysan nehrinden aldı. Kiral Ma’nu’nun sarayında şehzade Abgar ile birlikte eğitim ve terbiye goren İbn Daysan hey’et ve yıldız ilimlerini tahsil etti. 179 senesinde piskopos Hystaspe’nin delaleti ile Hiristiyanligi kabul etti. Valentin’in, gnostiklerin ve Marcion’un muarizi idi; fakat alem konusunda bunların sistemine benzeyen bir sistem icad etmek mecburiyetinde kaldı. 222 senesinde vefat etmiştir. Muslümanlar onun yalnız hayır ve şer, nur ve zulmet teorilerine vakıf olmuşlardır; bu teoriler İbn Daysan’ın sistemini ikilik (dualizm) mezhebine baglar. Tesis ettiği mezhep orta çagın son zamanlarına kadar devam etmistir. Yolunun takipçileri iki bölünmüşlerdi: biri nurun kendi istegi ve maksadi ile zulmetlere karişmiş olduğuna kaildir; digeri nurun kendi arzusu hilafina, zulmetlerin sertlik ve çürümüşlüğüne uğradığı için bundan kurtulmağa uğraştığını iddia ederler. İbn Daysan’in taraftarlarına Fırat nehrinin döküldüğü taraflardaki bataklıklarda (bataih) ve tek-tük de Horasan ve Çin’de tesadüf edilmektedir. Kendisi Mani’nin müjdeleyecisi telakki edilirdi. Hakikatte ise, bir müneccim olsa gerektir ( Eusebius, Praepar. evang., VI, 9 ). Yıldızların mahluklari idare veya onlara hukmeden reisler olduğunu kabul ediyordu. Kader denilen şey Allah tarafindan gezengenlere ve dört unsura verilmiş olan fiil tarzıdır; bu fiil ruha doğru inince akılları ve cisme doğru inince de ruhlari ıslah etmektedir. İnsanin hayatı tabiatin kanunlarına bağlıdır; kader bu kanunlara bağlıdır. İnsanin hürriyeti kader ile mücadele etmek ve imkan derecesinde ona karşı koymaktan ibarettir.