İbn Bibi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

İBN BİBİ (13.y7) Iranlı tarihçi. Anadolu Selçukluları’ nın 1192-1280 arasındaki tarihini içeren yapıtıyla tanınmıştır.

Doğum, ölüm tarihleri bilinmiyor, yaşamı hakkında da fazla bilgi yoktur. Gerçek adı Nasıreddin Hüseyin b.Muhammed’dir. Anadolu Selçukluları tarihiyle ilgili yapıtındaki kayıtlara göre, Cürcan’m soylu bir ailesinden gelen Mecdeddin Muhammed Tercüman’m oğludur. Annesi de ünlü fıkıh bilgini Muhammed b.Yahya’nın torunu Bibi Müneccime’dir.

İlm-i Nücum’da (yıldızlar bilimi) geniş bilgisi olan İbn Bibi, Celaleddin Harezmşah’ın hizmetinde bulundu. Annesi ve babasıyla birlikte 1231-1233 arasında Anadolu’ya gitti. Babası, Alaeddin Keykubad’ın sarayında görev aldı.

İbn Bibi’nin eldeki tek yapıtı Farsça, el-Evâmi-rü’l-Alâ’iyye fi’l-Umûri’l-Alâiyye adh Anadolu Selçukluları tarihidir. Ünlü Moğol devlet adamı Alaeddin Cüveyni’nin emriyle yazılmıştır. I.Gıyaseddin Keyhusrev’in 1192’de ölümüyle başlayan yapıt, 1280 yılı olaylarıyla sona erer.

İbn Bibi, Anadolu tarihinin bu dönemi için önemli bir kaynak olan yapıtını yazarken yazılı kaynaklara başvurmadı. Gözlemlerine ve işittiklerine dayandı. Başlangıç bölümünde kronolojik sıra yoktur. Kimi olaylar da belirtilmemiştir. Yapıtın İbn Bibi’nin sağlığında hazırlanmış, kısaltılmışı da vardır.

II.Murad döneminde yapılan Türkçe çevirisi Yazıcı-oğlu Ali’nin Tarih-i Al-i Selçuk’unun üçüncü bölümünü oluşturur.

• YAPITLAR (başlıca): el-Evâmirü’l-Alâ’iyye fi’l-Umû-ri’l-Alâ’iyye, (ö.s.), A.S. Erzi (yay.), 1956, Anadolu Selçukî Tarihi, İbn Bibi’nin Farsça Muhtasar Selçuknâme-sinden, M.N.Gençosman (yay.), 1941.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi