I. Murat -Hudavendigar- Türbesi (Bursa) Tarihçe Mimari, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Hudâvendigâr Türbesi. Bursa’da I. Murad Hudâvendigâr tarafından şehrin dışında ovaya hâkim Çekirge semtinde inşa ettirilen külliyenin unsurlarından olan türbe.

Hudâvendigâr Külliyesi’nin ikin­ci önemli unsuru, caminin önünden ge­çen yolun öteki tarafında ve ovaya hâkim bir set üzerinde yer alan I. Murad’ın türbesidir. Kosova sahrasında 1389’da şehid edildikten sonra burada cesedinden çıka­rılan İç organların gömüldüğü yerde bir türbe yaptırılmış, cesedi de Bursa’ya ge­tirilerek defnedilmiş ve üzerine bir türbe yaptırılmıştır. Yapımıyla ilgili kitabesi bu­lunmayan türbenin çevre duvarındaki gi­rişin üstünde ta’lik hatla yazılmış 1154 (1741) tarihli sekiz mısralık bir kitabe mevcuttur. Ayverdi, kitabede geçen “sakT kelimesinden hareketle türbeye bir çatı veya sakf ilâvesinin söz konusu olduğu­nu ileri sürer.

Türbe dıştan 17,60 x 17,60 m. ölçüle­rinde bir karedir. Bir duvarı masif üç pa­yanda ile dışarıdan desteklenmiştir. 3,30 m. kadar genişlikte bir dehliz ortada sü­tunlarla bölünmüş kısmı dört taraftan kuşatır. Dehlizin üstü beşik tonozla örtü­lüdür. Kubbe ve tonozların dış yüzeyleri kurşun kaplanmıştır. Kıble duvarında bir mihrap nişi vardır ve her cephede açılmış pencereler içeriye bol ışık sağlar. Bugün görülen türbe binası, Ayverdi’nin düşün­cesine göre XIV. yüzyılda yapılan bina olmayıp eski temeller üzerine oturtulmuş­tur. Ayverdi bu yenilemenin tarihi husu­sunda bir şey yazmaz. Bursa’da çok bü­yük tahribat yapan 1855 zelzelesinde Os­man ve Orhan gazilerin türbeleri tama­men yıkılarak bir süre sonra aynı temel­ler üstüne bugün görülen binaların inşa edildiği bilindiğine göre Hudâvendigâr Türbesi de bu tarihte bir değişikliğe uğ­ramış olmalıdır. Esasen VVildede Hudâ­vendigâr Türbesi’nin temeline kadar yı­kıldığını bildirir. Halbuki Gabriel, açılan sıvaların altında aynen ca­mideki gibi taş ve tuğla karma teknikte duvarların görüldüğünü yazmaktadır. Or­tada sekiz mermer sütun kare bir bölü­mü sınırlar. Bu sütunlar camide olduğu gibi eski Bizans yapılarından devşirilmiş parçalardır. Sütunların taşıdığı yarım yu­varlak kemerlerin üstünde kasnaksız ba­sık bir kubbe bulunur.

Burada sütunların çevirdiği bölümde ortada I. Murad’ın sandukası İle bir yanın­da torunu Süleyman Çelebi’nin, diğer ya­nında Yıldırım Bayezid’in çocukken ölen oğlu Mûsâ Çelebi’nin sandukaları vardır. Murad Hudâvendigâr’ın sandukası pirinç bir parmaklıkla çevrilmiştir. Payelerle des­teklenen duvarın önündeki dehlizde beş kabir görülür. Bunlardan birinin I. Mu­rad’ın oğlu Yâkub Çelebi’ye. diğerinin Sü­leyman Çelebi’nin oğlu Orhan ile II. Baye­zid’in oğlu Şehzade Mehmed’e ait oldu­ğu tesbit edilmişse de diğer ikisinin sa­hipleri bilinmemektedir.

Türbeyi ziyaret etmiş olan yabancılar, burada Hudâvendigâr’ın zırhı ile şehid edildiği sırada üstünde bulunan kanlı gömleğinin muhafaza edildiğini bildirir­ler. Nitekim Hammer 1804’te bunu gör­düğünü yazmıştır. Ahmed Tevhid Bey de türbe hakkındaki makalesinde bazıları Mısır’dan Memlûk Sultanı Berkuk tarafından gön­derilmiş eşyanın listesini vermiştir.

TDV İslâm Ansiklopedisi