I. Ardaşir Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

ARDAŞİR I ( ? – 240)

İran Sasani hükümdarı. Zerdüştlük’ü resmi din yapmıştır.

Sasan soyundan Papak’ın oğludur. Yaşamının ilk yılları üzerine bilgi yoktur. Part İmparatorluğu’na bağlı Persis Kralı Gozir’in vasalı olduğu bilinmektedir. Babası Papak, Gozir’i öldürerek onun yerine kral oldu. Papak’dan sonra yerine geçen ağabeysi Şapur ile arasındaki mücadelede Şapur ölünce 208’de Persis kralı oldu. Darabgerd’deki bir ayaklanmayı bastırdıktan sonra Kirman’ı ve Basra Körfezi’nin kıyı bölgelerini ele geçirerek Gor’u (bugünkü Firuzabad) başkent yaptı ve kente Ardaşir-Kvarrah adım verdi. Batı’ya yönelerek İsfahan, Ahvaz ve Mesene’yi aldı. 226’da Hürmüz’de Part ordusunu yendi ve Arsaklı hanedanının son hükümdarı Artabanus’u öldürdü. Mezopotamya’daki Part ülkesinin başkenti Ctesiphon’a girerek “krallar kralı” unvanıyla taç giydi. Oğlu ve halefi I.Şapur’un yardımıyla Sasani Devleti’ni kurdu.

Daha sonra Merv, Belh ve Hive’yi ele geçirdi. Kushan, Turan ve Makran krallarına boyun eğdirdi; Hindistan’ı işgal ederek Pencap’a vergi koydu. 229-232 arasında Roma’yla yapılan savaş sonucu Roma, Suriye’yi ve Anadolu’nun büyük bölümünü Sasani-ler’e bırakmak zorunda kaldı.

Ardaşir, güçlü merkeziyetçiliğe dayanan bir devlet kurdu. Zerdüşt dinini devletin resmi dini durumuna getirdi. Kendisi de Zerdüşt dinine göre kilisenin başı ve bilge sayıldı. Rahip Tosar’la birlikte kutsal yazıları toplayarak bir öğreti haline getirdi. “Arda-şir’inVasiyetnamesi” ile “Tosar’ın Mektubu” adlı belgelerde Zerdüşt dininin temelleri ortaya kondu. Ardaşir’in hükümdarlığı sırasında birçok kent kuruldu, eski kentler yenilendi, kanallar, köprüler yapıldı. Birçok büyük kaya oyması, Ardaşir dönemini anımsatan anıtlar olarak tarihe geçti. 240’ta ölünce yerine oğlu I.Şapur geçti.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi