Tarih

I. Anzavur Ayaklanması Birinci Anzavur İsyanı Tarihi, Nedenleri Sonucu

I. Anzavur Ayaklanması. Balıkesir ve çevresinde 1 Ekim 1919 – 25 Kasım 1919 tarihleri arasında Anzavur Ahmet’in önderlik ettiği ayaklanma.

Mütareke’de, Balıkesir dolaylarında Rumlardan başka Çerkez, Pomak ve Arnavut gibi müslüman azınlıklar da bulunuyordu. Bu grubların kendi çeteleri türemişti.

Kuvayı Milliye hemen her yerde olduğu gibi burada da, genellikle halkın kızgınlık duyduğu İttihatçı ordu subayları, bazı İttihatçılar ve onlarla işbirliği yapan birtakım çetelerden oluşuyordu. Kuvayı Milliye’nin geçim ve donatımı, çoğu kere zorla alınan bağışlarla sağlanırdı. Bu da, özellikle bir kısım eşrafın milli harekete karşı bir tutum takınmasına yol açmıştı.

İttihatçılar’ı, memleketi felâkete sürükleyen dinsizler sayan Anzavur Ahmet, İstanbul’daki tutucu saray çevresinin kışkırtmasıyle, İttihatçılar’ın devamı diye gördüğü Kuvayı Milliye’yi yok etmek için 1919 sonbaharında Biga -Gönen-Manyas yöresindeki Çerkezleri örgütledi. Daha başka birtakım çetelerle de bağlantılar kurdu. Susurluk’a giderek, Balıkesir Reddi İlhak Heyeti Merkeziyesi’nce toplanan paraların hesabını soracağını söyleyip, padişahın isteği dışında silâh altında tutulduklarını bildirerek askerleri de evlerine dönmeğe çağırdı. Bu çağrı karşısında orada bulunan askerlerden bir kısmı dağılırken, 40-50 kadarı da Ahmet Anzavur’a katıldı.

Bunun üzerine, Anzavur’a karşı harekete geçildi. O sırada, İstanbul’da 3. Damat Ferid Paşa Kabinesi düşmüş, yeni hükümeti Ali Rıza Paşa kurmuştu. Harbiye nazırı Mersinli Küçük Cemal Paşa XIV. Kolordu kumandanı Yusuf İzzet Paşa’yı Anzavur’un karışıklık yaratabileceği konusunda uyardı. 61. Tümen komutanı albay Kâzım (Özalp), Kuvayı Muhammediye adını alan Anzavur kuvvetleriyle Demirkapı’da çarpıştı ve onları kaçmak zorunda bıraktı. 17 Alay komutanı yarbay Rahmi Bey takiple görevlendirildi. Fakat, Anzavur kuvvetlerinin büsbütün dağıtılması ancak Çerkez Ethem’in Salihli Cephesi’nden gelmesi ve atlılarını savaşa sürmesiyle gerçekleşebildi. Ayaklanma bastırıldıysa da, Ahmet Anzavur’un kendisi yakalanamadı.