Hz. Cüveyriye Kimdir, Hayatı, Hz. Muhammed’le Evliliği (Peygamber Eşleri)

Cüveyriye bint el-Hâris b. Ebî Dırâr (ö. 56/676) (İslamı kabulünden önce adı “Berre”), “Ümmehâtül-Mü’minin” (Mü’minlerin anneleri)’nden Hz.Muhammed’in eşi. Mustalikoğulları kabilesinin başkanı Hâris b. Ebî Dırar’ın kızıdır. Hz.Muhammed ile evlendiği zaman yaşı 20 olduğu rivayetlerinden hareketle yaklaşık olarak M.606 senesinde doğdu, M.675/H. 56 senesinde Medîne’de öldü.

Evlilik Öncesi
Mustalikoğulları, bedevi kabilelerle birlikte Hicret’in altıncı yılında Medîne’ye saldırı için hazırlık yapmaya başladılar. Durumu öğrenen Hz. Muhammed’in, yediyüz kişilik bir askerî kuvvetle, onlardan önce davranarak Müreysi’ suyu başında saldırdı. İçlerinde Cüveyriye’nin kocası Safvân oğlu Musâfi’nin de olduğu on kişi öldürüldü. Müslümanların bir şehid verdiği bu savaşta, Mustalikoğulları’nın bütün erkekleri, kadınları ve çocukları esir alındı. Deve, sığır ve davarlarına da ganimet olarak el konuldu.

Hz. Muhammed’in Cüveyriye İle Evlenmesi
Esir alınanlar içinde kabîlesi reîsi Hâris’in, yirmi yaşlarındaki kızı Cüveyriye’de vardı. Kocasının öldüğü savaşta, kendisi de esir düşmüştü. Ganimetlerin taksiminde, Sâbit b. Kays’ın payına ayrılmıştı. Kurtuluş fidyesi olarakta dokuz okıyye altın, tespit edilmişti. Babası Hâris, kurtuluş fidyesini temin edemeyince Hz. Muhammed’e başvurarak yardım istedi.

Hz. Muhammed, Cüveyriye’nin bedelini Sâbit b. Kays’a ödeyerek onu serbest bıraktı. Cüveyriye kabîlesine dönmedi, kendi isteği ile Rasûlullah’la evlendi.

Hz. Âişe bu olayı şöyle rivayet eder:

“Mustalikoğulları kabilesinin kadınları esir düştüklerinde ganimet olarak gaziler arasında paylaşıldı. Önce beytülmâle beşte bir ayrıldı. Sonra her atlıya iki pay, her yaya savaşçıya ise birer pay verildi. Hâris’in kızı Cüveyriye, Kays oğlu Sâbit’e düşmüştü. Cüveyriye Rasûlullah’a geldi; dedi ki: Ey Allah’ın Peygamberi, ben Hâris’in kızı Cüveyriye’yim. Babam Benî Müstalik kabilesinin başkanıdır. Benim başıma gelen felâketi biliyorsun. Sâbit beni dokuz okiyye kurtuluş fidyesi ile serbest bırakacak. Beni kurtar”. Rasûlullah cevap olarak buyurdular ki: “Ondan daha hayırlı bir teklifim var, kabul eder misin? Teklifiniz nedir ya Rasûlallah? “Hem o parayı verip seni azat edeceğim, hem de seninle evlenmek istiyorum.” Cüveyriye: “Memnuniyetle kabul ederim” dedi. Rasûlullah da:

“Ben de kabul ettim. ” buyurdular.(1)

Hz. Muhammed Cüveyriye’yi babasına teslim edip; ondan istedi. Cüveyriye müslüman olmuştu. Hz. Muhammed kendisine mehir olarak dört yüz dirhem gümüş verdi ve O’nunla evlendi (2). Daha önceki adı “Berre” iken, Hz. Peygamber tarafından, kadıncık, kızcağız anlamında “Cüveyriye” ismi verildi. Hz. Cüveyriye çok oruç tutar ve çok namaz kılardı. Hayır severdi. Kendisi aç durur, yoksulları doyururdu.

Bunun üzerine ashâb:

-“Rasûlullah (s.a.s)’in eşinin yakınları esir tutulmaz” diyerek ellerindeki bütün esirleri serbest bıraktılar. Bu sebeple Hz.Âişe:

-Kavmi için, Cüveyriye kadar hayırlı başka bir kadın bilmiyorum, demiştir.(3)

Bu evlilik sebebiyle, bütün esirler fidye ödemeden serbest bırakıldılar. Mustalıkoğulları daha sonra toptan Müslüman oldu.

Hz. Cüveyriye’den altmışbeş hadis rivâyet edilmiştir. M.675/H. 56 senesinde Medîne’de vefât etti.(4) Mezarı Cennet-ül-Bakî Kabristanındadır.

(1) Ahmed b. Hanbel, Müsned VI, 277; Ebû Dâvud, Sünen, IV, 22; İbn Hişâm, Sîre, III, 307; İbn Sa’d, Tabakat, VIII,116,117).

(2) M. Âsım Köksal, İslâm Tarihi, XII, 55, 56

(3) İbn Hişâm, 3/308; İbn Sâd, Tabakat, 8/ 177; İbn Hacer, el-İsâbe, 7/565

(4) Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarih Tercemesi, Ankara 1983, VII, 454