Huşhal Han Hatak Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
Hûşhâl Han Hatak (ö. 1100/1689) Peştular’ in millî şairi ve kumandanı.
1613’te, büyük dedesi Melik Akûray tarafından Pencap bölgesinde kurulan Akû-re şehrinde doğdu. Bâbürlü Devleti’nin hizmetinde bulunan Melik Akûray Peştu kabilelerinden Hatak’in reisiydi. Ekber Şah (1556-1605) tarafından Attok’tan Peşâver’e giden yolun vergisini toplamakla görevlendirilmişti. Hûşhâl’in babası Şehbâz Han ve dedesi Yahya, Cihangir ve Şah Cihan’ın hizmetinde bulundular. Hûşhâl, gençliğinde babasıyla birlikte âsi kabilelere karşı girişilen savaşlara katıldı. Babası bir savaşta öldürülünce “han” unvanı ile onun yerine geçti, 1641’de Hatak kabilesinin reisi oldu. 1645’te subay olarak katıldığı Belh ve Bedahşan savaşlarında gösterdiği yararlılıklardan ötürü Şah Cihan tarafından ödüllendirildi.
Ekber Şah zamanından Evrengzîb dönemine (1658-1707) kadar Bâbürlü hükümdarlarına hizmet eden ve bu hizmetleri karşılığında büyük ödüllere nail olan Hatak kabilesinin talihi bu son hükümdar döneminde tersine döndü. Hûşhâl Han’ın, Bâbürlü hükümdarları ile aralan iyi olmayan kabilelerle uzlaşma yoluna gitmesi, ayrıca sarayda onun hakkında çıkan dedikodular Evrengzîb’i kızdırdı. Evrengzîb, önce ailenin Ekber Şah zamanından beri alageldiği yol vergisinden onu mahrum etti. Ardından Kabil valisi ve onun Peşâver’deki temsilcisinin düzenlediği bir planla tutuklanarak Delhi’ye gönderildi (1074/1664).
İki yıl sonra Bâbürlü hükümdarlarına sadık kalması şartıyla memleketine dönmesine izin verilen Hûşhâl burada bölge valisi II. Mehabet Han’la iyi ilişkiler kurdu. Onun başka bir bölgeye tayin edilmesini fırsat bilerek Bâbürlü hâkimiyetine karşı olan kabileleri birleştirmek üzere faaliyet göstermeye başladı. Patanlar’ın en güçlü kabilesi Afridîler’le anlaşarak Evrengzîb’e bağlı kabilelerden Bengeşler’e karşı harekete geçti ve onları yendi. Ancak 1674’te Evrengzîb’in bugün Pakistan sınırları içinde bulunan Hasanabdal kasabasına gelerek başlattığı askerî harekât sonucu muhalif kabilelerin mukavemeti kırıldı. Hûşhâl Han bunun üzerine oğlu Eşref Han lehine kabile reisliğinden çekildi. Evrengzîb’in yanında yer alan diğer oğlu Behram Han onunla savaşa girişince dağlık bölgelere sığınmak zorunda kaldı. Hûşhâl Han son günlerini Afridîler arasında geçirdi. 1100’de (1689) ölünce vasiyeti üzerine Akûre’nin yaklaşık 6 km. batısında ıssız dağlık bir yere defnedildi. Onun bu son isteği Pakistan’ın millî şairi İkbal’in şiirlerine yansımıştır.