Humeyd bin Sevr Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi -Sahabi-

Ebü’l-Müsennâ Humeyd b. Sevr b. Hazn el-Hilâlî el-Âmirî (ö. 70/689) Sahâbî ve muhadram şair.

Kaynaklarda Ebü’l-Ahdar, Ebû Hâlid, Ebû Lâhik künyeleriyle Esbecî ve Riyâhî nisbeleri yanında şiirlerinde çok geçen de­ve tasvirleri sebebiyle Cimâl (Cemmâl) la­kabıyla da anılır. Bir gözü kör olan şair Huneyn Gazvesi (8/630) esnasında müş­rikler arasında yer almıştı. Daha sonra ka­bilesinden bir grupla Hz. Peygamber’e gelerek müslüman olmuş ve huzurunda onu öven şiirler söylemiştir. Humeyd’in Hz. Osman’ın hilâfet döneminde öldüğü­nü bildiren rivayet doğru ol­mamalıdır. Çünkü Humeyd, Hz. Osman’ın şehid edilmesinden sonra ona mersiye söylediği gibi Emevî hali­felerinden Abdülmelik b. Mervân’a da şi­irler sunmuştur. Safedî’ye göre Humeydî 70 (689) yılı civarında ve­fat etmiştir.

İbn Sellâm el-Cumahî, İbn Kuteybe ve Merzübânî gibi tenkitçiler, sanat hayatı­nın çoğunu İslâmî dönemde geçirmiş ol­ması sebebiyle Humeyd’i muhadramûndan değil İslâmî dönem şairlerinden say­mışlardır. Hatta İbn Sellâm onu bu şairle­rin dördüncü tabakasında zikrettiği gibi Asmaîde kendisini Râî (Râilibil). İbn Muk-bil ve Amr b. Ahmer el-Bâhilî ile birlikte İslâmî devrin dört büyük şairinden biri kabul etmiştir.

Hz. Peygamber’den hadis rivayet eden şair sahâbîlerden olan Humeyd, şiirde mânaya önem veren ve sözlerin güzel ol­masına dikkat eden (mücîd), kinayeli söz­leri çok kullanan ve hicivde rakiplerine ga­lip gelen (fahl) bir sanatkârdı. Şiirlerinde belli bir fikri savunmadığı gibi sanatını geçim vasıtası yapmamış, bu sebeple za­manın idarecilerinden hiçbirine bağlan­mamıştır. Şiirlerinin başlıca konularını medih, fahr, hamâse. hiciv, tasvir, gazel ve şekva (zamandan ve ihtiyarlıktan şikâ­yet) teşkil eder. Hikmetli sözlerin bulun­duğu beyitleri varsa da şiirlerinde daha çok tasvir ve gazellere yer vermiştir.

İbnü’n-Nedîm Humeyd’in şiirlerinin Asmaî, Ebû Amr eş-Şeybânî, İbnü’s-Sikkît. Ebü’l-Hasan Ali b. Abdullah et-Tûsî ve Sükkerî tarafından derlendiğini kayde­der ancak bunların hiç­biri günümüze ulaşmamıştır. Abdülazîz el-Meymenî, Humeyd’in şiirlerini muhte­lif kaynaklardan toplayarak Dîvânü Hu­meyd b. Sevr el-Hilâlî adıyla yayımla­mıştır Bu neşir başarılı bir çalışma sayılmakla bera­ber şiirler alfabetik olarak sıralanmamıştır. Kitabın sonuna şiirlere, nâdir kelime­lere ve yer adlarına ait indeksler konuldu­ğu gibi Abdüsselâm M. Hârûn tarafından esere bazı tashih notlan da ilâve edilmiş­tir. Şairin bu divanda yer almayan şiirle­ri de vardır. Moritanyalı çağdaş ilim adamlarından Eşlem b. Sebtî, yine Moritanyalı bir âlimin Humeyd b. Sevr’in “Mîmiyye” olarak bilinen kasidesine yaz­dığı şerhi tahkik etmiştir. Ancak bu çalış­manın yayımlanıp yayımlanmadığı bilin­memektedir.

TDV İslâm Ansiklopedisi