Sosyoloji
Hölderlin ve Şiirin Özü
Martin Heidegger
– Hölderlin ve Şiirin Özü
– Hölderlin ve Şiirin Özü
(1) Şiir yazmak “bütün uğraşların en masumu”
(2 )Mülklerin en tehlikelisi dil bunun için verildi
insana…
insana…
Kendisinin ne olduğuna tanıklık edebilsin diye…
(3) Çok şey öğrenmiştir insan…
(4) Fakat kalıcı olanı ozanlar kurar
(5) Erdemle dolu, yine de ozanca barınır insan bu
yeryüzünde…
yeryüzünde…
Şiirin özü için evrensel bir tanım gerekli.
Bunun için neden Hölderlin seçildi?
Diğerleri de aynı öze işaret etmişti ve fakat burada
Höldelin’dir kılavuz.
Höldelin’dir kılavuz.
Hölderlin’in özellikle şiirin özünü yazmak görevi
ozanlık yazgısınca verildiği için, salt bunun için seçildi…
ozanlık yazgısınca verildiği için, salt bunun için seçildi…
Yukarıdaki beş sözün belirgin düzeni ve onların iç
bağlantısı, şiirin özünü gözler önüne getirecek.
bağlantısı, şiirin özünü gözler önüne getirecek.
1795 yılında annesine yazdığı bir mektupta şiir için
bütün uğraşların en masumu diyor.
bütün uğraşların en masumu diyor.
Şiir yazma, gösterişsiz gösterişsiz oyun kılığında
çıkar ortaya
çıkar ortaya
Kendi görüntüler dünyasını bağımsız olarak kurar
Şiir, suç yaratan kararların ciddiliğinden böylece
kaçınmış olur
kaçınmış olur
Bundan ötürü şiir zararsızdır (masumiyet)
Salt bir söyleme, konuşma olarak kaldığı müddetçe
yararsızdır.
yararsızdır.
Gerçeği doğrudan kavrayan ve değiştiren eylem şiirde
yoktur.
yoktur.
Şiir düş gibidir
Gerçeklik gibi değil
Sözlerle oynamadır
Eylemin ciddiliği yoktur
Zararsız ve de yararsızdır
Salt sözden daha az tehlikeli ne olabilir?
“Tanrıymış gibi buyurmak ve tamamlamak için…
Bundan ötürü dil, mülklerin en tehlikelisi
verilmiştir insana, yaratarak, yok ederek ve batarak ve hep yaşayana sevgiliye
ve anaya dönerek kendisinin ne olduğuna tanıklık etsin diye”
verilmiştir insana, yaratarak, yok ederek ve batarak ve hep yaşayana sevgiliye
ve anaya dönerek kendisinin ne olduğuna tanıklık etsin diye”
Hölderlin
“Uğraşların en masumu”nun alanı dil, “mülklerin en
tehlikelisidir”
tehlikelisidir”
Dil kimin mülküdür?
O ne ölçüde mülklerin en tehlikelisidir?
O hangi anlamda gerçekten bir mülktür?
Dil; doğanın öbür varlıkları karşısında insanın kim
olduğunu anlatan bir şiir…
olduğunu anlatan bir şiir…
“Ama kulübelerde barınır insan…”
Kimdir insan, ne olduğuna tanıklık etmesi
gerekendir.
gerekendir.
Peki, neye tanıklık edecektir insan, kendisinin
yeryüzüne ait olduğuna.
yeryüzüne ait olduğuna.
Bu aitliğe tanıklık etme, bir dünyanın yaratılması
ve yükselmesiyle ve yine bir dünyanın yıkılması ve batmasıyla olur.
ve yükselmesiyle ve yine bir dünyanın yıkılması ve batmasıyla olur.
İnsan varlığına tanıklık ve bununla insanın asıl
tamamlanması karar özgürlüğüyle olur.
tamamlanması karar özgürlüğüyle olur.
Bu özgürlük zorunluğu kavrar ve kendini üstün bir
yükümlülüğün bağlarıyla bağlar.
yükümlülüğün bağlarıyla bağlar.
Bütün varolanlara ait olmaya tanıklık, tarih olarak
gerçekleşir.
gerçekleşir.
Tarihin mümkün olabilmesi için de dil verilmiştir
insana. Dil insanın mülklerinden biridir.
insana. Dil insanın mülklerinden biridir.
Mülklerin en tehlikelisidir.
Çünkü her şeyden önce tehlike olanağını yaratır.
Tehlike, var olanın varoluşu tehdididir. Ama insan
ancak dil yoluyladır ki, açık olana açılır ve bu açık olan, var olan olarak,
insanı varoluşunda sıkıntıya sokar, alevlendirir, var olmayan olarak da
aldatır, düş kırıklığına uğratır onu.
ancak dil yoluyladır ki, açık olana açılır ve bu açık olan, var olan olarak,
insanı varoluşunda sıkıntıya sokar, alevlendirir, var olmayan olarak da
aldatır, düş kırıklığına uğratır onu.
Dil bildirmeye yarar.
Buna elverişli bir araç olarak mülktür o. Bu tanım
özünün bir sonucunu gösterir ancak. Dil olan yerde dünya vardır.
özünün bir sonucunu gösterir ancak. Dil olan yerde dünya vardır.
Tarih, dünyanın ağır bastığı yerde vardır.
Dil nasıl gerçekleşir?
“Çok şey öğrenmiştir insan.
Göklülerden nicesini adlandırmıştır o.
Biz bir söyleşi olalı,
Ve birbirimizden işitebileli.”
“Biz bir söyleşi olalı”
Biz bir söyleşiyiz. İnsanın varlığı söz içre
temellenmiştir.
temellenmiştir.
Dil ancak söyleşi olarak özdendir.
Ne demektir söyleşi? Bir şey üstüne başkalarıyla
konuşma eylemi.
konuşma eylemi.
Konuşma, bir araya gelme sürecini doğuruyor.
“Fakat kalıcı olan ozanlar kurar”
Sözle kurulan nedir?
Kalıcı olan.
Varlık hiçbir zaman var olan değildir.
Ozanın sözü yalnız özgürce verme anlamında kurma
değildir. İnsan varoluşunu temeli üstüne sağlamca oturma anlamında da kurmadır.
değildir. İnsan varoluşunu temeli üstüne sağlamca oturma anlamında da kurmadır.
Şiirin özü
Varlığın sözle kurulmasıdır.
“Erdem dolu, yine de ozanca barınır insan bu
yeryüzünde”
yeryüzünde”
“İnsan varoluşu” temelden ozancadır.
Şiir, tarihi taşıyan temeldir.
“İnsan varoluşunun temeli dilin sahiden bir
gerçekleşmesi olan söyleşidir. Ama ilkel dil, varlığın kurulması olan dildir,
şiirdir.
gerçekleşmesi olan söyleşidir. Ama ilkel dil, varlığın kurulması olan dildir,
şiirdir.
Dil / Şiir
Dilse mülklerin en tehlikelisidir. Şiir en tehlikeli
iş oluyor böylece, aynı zamanda da bütün uğraşların en masumu.
iş oluyor böylece, aynı zamanda da bütün uğraşların en masumu.
Şiirin özü buradadır.
“O zorlu öğle, göğün ateşi ve insanların sessizliği
doğadaki yaşamları, sınırları ve doygunlukları, sürekli kavramıştır beni ve
kahramanlar için anlatıldığı gibi, ben de rahatça diyebilirim ki, beni Apollon
vurdu”
doğadaki yaşamları, sınırları ve doygunlukları, sürekli kavramıştır beni ve
kahramanlar için anlatıldığı gibi, ben de rahatça diyebilirim ki, beni Apollon
vurdu”
“Uğraşının en büyük tehlike olduğunu göstermek için
başka kanıt gerekir mi?
başka kanıt gerekir mi?
Her şeyi kendisi söylüyor, ozanın yazgısı.
“Vaktinde ayrılmalıdır ruha sözcülük eden”
Şiir oyuna benzer ama oyun değildir.
Oyun gerçekten insanları bir araya getirir.
Ve herkes kendini unutur orada, Oyunda
Buna karşın şiirde varoluşunun temeli üstünde
bütünlenir insan
bütünlenir insan
Şiirin özü en yüksek anlamda tarihseldir.