Tarihi Şahsiyetler

Hocazade Mehmed Efendi -Şeyhülislam-Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Hocazâde Mehmed Efendi (Ö. 1024/1615) Osmanlı şeyhülislâmı.

28 Şaban 975 (27 Şubat 1568) tarihin­de Bursa’da doğdu. Babası Osmanlı ta­rihçisi ve âlimi Hoca Sâdeddin Efendi’dir. İlk eğitimini babasından aldı. Ayrıca Molla Tevfik’ten ve başka hocalardan özel ders­ler gördü. Kısa ve parlak bir tahsil haya­tından sonra yine babasından mülâzemet aldı ve onun nüfuzu ile ilmiye dereceleri­ni birbiri ardınca aştı. Mevcut teamülleri zorlayan bu yükseliş, babasının hocalık yaptığı III. Murad dahil olmak üzere bir­çok kimseyi rahatsız etti ve tenkitlere yol açtı. 994 Cemâziyelevvelinde (Mayıs 1586) İsmihan Sultan Medresesi müderrisliği pâyesiyle ilmiye mesleğinde göreve baş­ladı. Cemâziyelâhir 997’de (Nisan 1589) Sahn-ı Semân müderrisliği payesini aldı. Rebîülâhir999’da (Şubat 1591) Yavuz Sul­tan Medresesi’ne, aynı yıl içinde Süley­maniye Medresesi’ne müderris oldu.

Şevval 1000’de (Temmuz 1592) Mekke kadılığına getirildi. Ce­mâziyelâhir 1001 (Mart 1593) tarihinde is­tifa etti ve kendisine 120 akçe emekli ma­aşı bağlandı. Ardından Cemâziyelevvel 1004’te (Ocak 1596) İstanbul kadısı, iki ay sonra Damad Efendi yerine Anadolu ka­zaskeri oldu. Aynı yıl başlayan III. Mehmed’in Eğri seferine babasıyla birlikte ka­tıldı ve padişahın yakınında yer aldı. Da­ha sonra İstanbul’daki törenlerde çok de­fa babasının yanında kardeşleri Esad ve Aziz efendilerle beraber bulundu. Babası siyasî çekişme için­de olduğu rakiplerinin tesiriyle gözden düşüp 9 Cemâziyelâhir 1005’te (28 Ocak 1597) padişah hocalığından alındığında o da kazaskerlikten azledildi. Hoca Sâdeddin’in yeniden güç kazanıp 1006’da (1598) şeyhülislâmlık makamına getiril­mesi üzerine Zilkade 1007’de (Haziran 1599) Rumeli kazaskeri oldu. Babasının 12 Rebîülevvel 1008’de (2 Ekim 1599) ve­fatının ardından 20 Ramazan 1009’da (25 Mart 1601) görevden alınınca inzivaya çekildi. 2 Safer 1010’da (2 Ağustos 1601) Sun’ullah Efendi’nin yerine şeyhülislâm olduysa da 22 Receb 1011’de (5 Ocak 1603) azledildi ve Sun’ullah Efendi tek­rar şeyhülislâmlığa getirildi. 20 Safer 1017’de (5 Haziran 1608) dördüncü defa mâzul olan Sun’ullah Efendi’nin yerine şeyhülislâmlığa tayin edildi ve ölümüne kadar bu makamda kaldı. 5 Cemâziyelâhir 1024’te (2 Temmuz 1615) vebadan ölen Mehmed Efendi’nin mezarı Eyüpte ba­basının türbesi içerisindedir. Toplam şey­hülislâmlık süresi sekiz buçuk yıldır. Ru­meli kazaskerliği zamanında çeşitli vesile­lerle mülâzemet verilen 166 ilmiye adayı ile ilgili müstakil bir rûznâmçe deften bulunmaktadır.