Hocazade Mehmed Efendi -Şeyhülislam-Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi
Hocazâde Mehmed Efendi (Ö. 1024/1615) Osmanlı şeyhülislâmı.
28 Şaban 975 (27 Şubat 1568) tarihinde Bursa’da doğdu. Babası Osmanlı tarihçisi ve âlimi Hoca Sâdeddin Efendi’dir. İlk eğitimini babasından aldı. Ayrıca Molla Tevfik’ten ve başka hocalardan özel dersler gördü. Kısa ve parlak bir tahsil hayatından sonra yine babasından mülâzemet aldı ve onun nüfuzu ile ilmiye derecelerini birbiri ardınca aştı. Mevcut teamülleri zorlayan bu yükseliş, babasının hocalık yaptığı III. Murad dahil olmak üzere birçok kimseyi rahatsız etti ve tenkitlere yol açtı. 994 Cemâziyelevvelinde (Mayıs 1586) İsmihan Sultan Medresesi müderrisliği pâyesiyle ilmiye mesleğinde göreve başladı. Cemâziyelâhir 997’de (Nisan 1589) Sahn-ı Semân müderrisliği payesini aldı. Rebîülâhir999’da (Şubat 1591) Yavuz Sultan Medresesi’ne, aynı yıl içinde Süleymaniye Medresesi’ne müderris oldu.
Şevval 1000’de (Temmuz 1592) Mekke kadılığına getirildi. Cemâziyelâhir 1001 (Mart 1593) tarihinde istifa etti ve kendisine 120 akçe emekli maaşı bağlandı. Ardından Cemâziyelevvel 1004’te (Ocak 1596) İstanbul kadısı, iki ay sonra Damad Efendi yerine Anadolu kazaskeri oldu. Aynı yıl başlayan III. Mehmed’in Eğri seferine babasıyla birlikte katıldı ve padişahın yakınında yer aldı. Daha sonra İstanbul’daki törenlerde çok defa babasının yanında kardeşleri Esad ve Aziz efendilerle beraber bulundu. Babası siyasî çekişme içinde olduğu rakiplerinin tesiriyle gözden düşüp 9 Cemâziyelâhir 1005’te (28 Ocak 1597) padişah hocalığından alındığında o da kazaskerlikten azledildi. Hoca Sâdeddin’in yeniden güç kazanıp 1006’da (1598) şeyhülislâmlık makamına getirilmesi üzerine Zilkade 1007’de (Haziran 1599) Rumeli kazaskeri oldu. Babasının 12 Rebîülevvel 1008’de (2 Ekim 1599) vefatının ardından 20 Ramazan 1009’da (25 Mart 1601) görevden alınınca inzivaya çekildi. 2 Safer 1010’da (2 Ağustos 1601) Sun’ullah Efendi’nin yerine şeyhülislâm olduysa da 22 Receb 1011’de (5 Ocak 1603) azledildi ve Sun’ullah Efendi tekrar şeyhülislâmlığa getirildi. 20 Safer 1017’de (5 Haziran 1608) dördüncü defa mâzul olan Sun’ullah Efendi’nin yerine şeyhülislâmlığa tayin edildi ve ölümüne kadar bu makamda kaldı. 5 Cemâziyelâhir 1024’te (2 Temmuz 1615) vebadan ölen Mehmed Efendi’nin mezarı Eyüpte babasının türbesi içerisindedir. Toplam şeyhülislâmlık süresi sekiz buçuk yıldır. Rumeli kazaskerliği zamanında çeşitli vesilelerle mülâzemet verilen 166 ilmiye adayı ile ilgili müstakil bir rûznâmçe deften bulunmaktadır.