Hoca Abdürrahim Efendi Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Hoca Abdürrahim Efendi (ö. 1066/1656) Osmanlı şeyhülislâmı. Adana’da doğdu. İlk tahsilini tamam­ladıktan sonra Hüseyin Halhali ve Sadreddinzâde Mehmed Emin Efendiden ders aldı. Daha sonra Hocazâde Abdülaziz Efendi’ye intisap etti ve ondan mü­lâzım oldu. 1620-1624 tarihleri arasın­da Siyavuş Paşa, Hafız Paşa ve Mustafa Paşa medreselerinde, ardından Sahn-ı Seman, Ayasofya, Süleymaniye ve Sul­tan Ahmed medreselerinde müderrislik yaptı. Bir süre sonra kadılık mesleği­ne geçerek 1634’te Yenişehir kadısı ol­du. 1638’de önce İstanbul payesini al­dı, sonra fiilen İstanbul kadısı, 1641’de de Anadolu kazaskeri oldu. Kısa bir süre Adana kadılığı yaptıktan sonra 1645te Rumeli kazaskerliğine, 25 Nisan 1647’de de şeyhülislâmlığa getirildi.

Abdürrahim Efendi’nin şeyhülislâmlı­ğı döneminde en önemli icraatı. Sultan İbrahim’in önce hal’ine, daha sonra da katline fetva vermesidir. Bu konuda ocak ağalarını yanına almış, ayrıca ule­mânın da desteğini sağlamıştı. 18 Tem­muz 1649’da ocak ağalarının aşırı hare­ketleri sırasında Murad Paşa’nın gad­rine uğrayarak azledildi ve Mekke’ye gönderildi. Hacdan sonra Kudüs kadılı­ğına tayin edildi. Bir süre sonra yine ocak ağalarının aracılığı ile İstanbul’a döndü ve kendisine Üsküdar kadılığı verildi. Ağalar Vak’ası (1651) sırasında İstanbul’dan çıkarılarak Belgrad’a gön­derildi; 6 Şubat 1656’da orada vefat etti ve Belgrad’da İmaret Camii avlusu­na defnedildi.

Müderrislik hayatı boyunca pek çok talebe yetiştirdiğinden “Hoca” unvanıy­la anılan Abdürrahim Efendi bilgili, dü­rüst ve doğruyu söylemekten çekinme­yen bir âlimdi. Sultan İbrahim’in hal’i ve öldürülmesi olaylarının bizzat için­de bulunmuş ve olayların akışında te­siri olmuştur. Kâtip Çelebi, çeşitli ko­nularda onun desteğini görmüş, hat­ta ondan aldığı bilgileri yer yer Fezleke’de zikretmiştir (II, 293). Bazı kitap­ların kenarlarına yazdığı haşiyeler dı­şında herhangi bir eseri bilinmemekte­dir.

Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi