Hırka-i Şerif Camii Tarihçesi, Mimarisi, Hakkında Bilgi

Hırka-i Şerif Camii. İstanbul Fatih’te Hz. Muhammed’in hırkasının muhafaza edildiği cami.

Fatih ilçesi Hırkaişerif semti Muhtesip İskender mahallesinde yer alan ve şehrin dinî folklorunda çok önemli bir mevkiye sahip bulunan bu cami ve müştemilâtı, Hz. Peygamber’in Veysel Karanî’ye (Üveys el-Karanî) verilmesini vasiyet ettiği söy­lenen (Ocak, s. 66-67, 84-88) hırkasının muhafazası ve ziyaret edilmesi amacıyla 1267 (1851) yılında Sultan Abdülmecid tarafından yaptırılmıştır. Hırka-i şerif, Veysel Karanî’nin vefatından sonra kar­deşinden devam ettiği rivayet olunan Üveysî sülalesince muhafaza edilmiş­tir. Bu sülâlenin, tesbit edilemeyen bir ta­rihte Zîver el-Üveysî’nin başkanlığında Irak’tan Batı Anadolu’ya gelerek Kuşada-sı’na yerleştiği, burada tarımla geçindiği ve sipahi sınıfına dahil olduğu nakledil­mektedir. Cedleri Veysel Karanî’nin Türk­ler tarafından çok sevilen bir İslâm büyü­ğü olması, ayrıca ellerinde hırka-i şerif gibi mukaddes bir emanetin bulunması Üveysî sülâlesinin itibarını devlet ve halk nezdinde arttırmış, içlerinden sipahilerin yanı sıra birçok din âlimi de yetişmiştir.

Hırka-i şerif, XVII. yüzyıl başlarında sü­lâlenin o tarihteki reisi Şükrullah el-Üvey-sî tarafından Sultan I. Ahmed’in fermanı gereğince İstanbul’a getirilmiştir. Bazı kaynaklarda Öveysîler’in Yavuzselim civa­rına yerleştikleri naklediüyorsa da Hadî-katü’l-cevâmi’deyer alan. halen Hırka-i Şerif Camii’nin kuzeydoğu yönünde Ak­seki Mescidi’nin karşısında bulunan bir evde ikamet ettikleri yolundaki bilgi da­ha doğru olsa gerektir. Nitekim aynı kay­nakta, Sadrazam Çorlulu Ali Paşa’nın hır­ka-i şerifin muhafazası için kagir bir hüc­re ile bunun bitişiğine İmaret ve çeşme yaptırdığı belirtilmektedir. Günümüzde de aynı yerde Sultan Abdülmecid’in Üveysîler için yaptırdığı meşruta konak yer almakta, ayrıca konağın doğu yönündeki bahçe duvarı üzerinde Akseki Mescidi’nin karşısında Çorlulu Ali Paşa’nın çeşmesi bulunmaktadır.

İstanbul’a yerleşen Üveysîler’in hırka-i şerifi önce ikametgâhlarında, XVIII. yüz­yılın başlarından itibaren de Çorlulu Ali Paşa’nın inşa ettirdiği hücrede ramazan aylarında ziyarete açtıkları bilinmektedir. Hırka-i şerife ait İlk vakıf. Şeyh Osman üveysî’nin sülâlenin reisi olduğu III. Ah-med devrinde 1138’de (1725-26) tesis edilmiştir. I. Abdülhamid, 1194 (1780} yı­lında bugünkü caminin kuzeyinde avlu­nun sınırında bulunan küçük fevkanî hüc­reyi inşa ettirerek hırka-i şerif ziyaretini kolaylaştırmıştır. Küçük Hırka-i Şerif Dai­resi veya Eski Hırka-i Şerif Odası olarak anılan bu hücre II. Mahmud tarafından 1227’de (1812) yenilenmiş olup bugün­kü caminin tamamlanmasına kadar kul­lanılmıştır.

Sultan Abdülmecid, bu mübarek ema­netin şanına lâyık bir cami ve ziyaret ma­halli yaptırmaya karar verince çevredeki birçok bina istimlâk edilerek yıktırılmış, 1263 (1847) yılında başlayan inşaat 1267′-de (1851) sona ermiştir. Hırka-i şerifin muhafazasına ve ziyaretine mahsus bi­rimlerin yanı sıra hünkâr mahfili ve ge­niş kapsamlı bir hünkâr kasrı ile donatı­lan caminin çevresinde, Üveysî sülâlesi­nin en yaşlı erkek ferdiyle ailesi için bir meşruta konak, bu kişinin reşid olmama­sı halinde kendisine vekâlet edecek ola­na mahsus vekil dairesi, hırka-i şerifi ko­rumakla görevli bir bölük jandarma için kışla ve diğer görevliler için çeşitli odalar tasarlanmak suretiyle bir külliye meyda­na getirilmiştir.