Himmet Efendi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
Himmet Efendi (ö. 1095/1684) Bayramıyye – Şemsİyye tarikatının Himmetiyye kolunun kurucusu. mutasavvıf, şair.
Bolu’nun Dökmeci mahallesinde doğdu. Doğum yılı Ayvansarâyi’ye göre 1000′-dir (1592). Hacı Ali Merdan adlı bir zatın oğludur. 1018(1609) yılında tahsil için İstanbul’a gitti. Seyyid Yûnus Efendi’nin yanında mülâzım oldu. Medrese tahsilinden sonra 40 akçe ile müderris tayin edildi. Bu yıllarda aslen Halvetî olmakla birlikte Ham-zavî kutbu İdrîs-i MuhtefTye de mensup olan Bezcizâde Mehmed Muhyiddin Efendi’nin (ö. 1020/1611) halifesi Şeyh Hüseyin Hüsâmeddin Efendi’ye intisap etti. Seyrü sülûkünü tamamlayıp hilâfet aldıktan sonra müderrislikten ayrılarak Bolu’-ya döndü. Burada, tarikat silsilesi Akşem-seddin’in halifelerinden Hamza Şâmfye ulaşan Bayramî-Şejmsî şeyhi Bolulu Hacı Ahmed Efendi’ye biat etti. İcazet alıp İstanbul’a gittiğinde defterdar İbrahim Efendi’nin Şehremini Yenibahçe’de kendisi için inşa ettirdiği tekkede Bayramî şeyhi sıfatıyla irşad faaliyetine başladı.
Hüseyin Vassâf in anlattığına göre Himmet Efendi, İstanbul’da başında Bayramî tacıyla ilk mürşidi Hüsâmeddin Efendi ile karşılaşınca gönlü kırılmasın diye hemen elindeki havluyu dörtgen şeklinde katlayıp tacın üstüne örtmüş, duruma vâkıf olan Hüsâmedin Efendi de. “Oğlum Himmet, tarîk-i Bayramî’de bu senin içtihadın olsun” diyerek onun gönlünü almıştır. Hüseyin Vassâf, Himmet Efendi’-nin bu olaydan sonra Bayramiyye’nin Hİm-metiyye kolunun kurucusu sayıldığını ve Himmetiyye tacındaki dört terkinin havluyu dörtgen şeklinde katlayarak tacın üzerine koymasına işaret olduğunu söyler.
Himmet Efendi tekkesinde irşad faaliyetini sürdürürken 1051 (1641) yılında Kasımpaşa Camii vaizliğine tayin edildi. Yirmi sekiz yıl bu camide vaizlik yaptıktan sonra 1079″da (1669) bu görevi oğlu Şeyh Abdullah Efendi’ye devretti. 1090 (1679) yılında Abdullah Efendi Fatih civarındaki Halil Paşa Camii vaizliğine tayin edilince Kasımpaşa Camii’ndeki görev tekrar Himmet Efendi’ye verildi. Aynı yılın sonlarında kendi isteğiyle Üsküdar’daki Dâvud Paşa Camii vaizliğine nakledildi. Tekkede irşad faaliyetinin yanı sıra vaizlik görevini yaklaşık kırk beş yıl boyunca sürdüren Himmet Efendi 16 Safer 1095’te (3 Şubat 1684) vefat etti. Üsküdar Divitçiler’de Bezcizâde Muhyiddin Efendi’nin türbesine defnedilmiş olan ilk mürşidi Hüsâmed-din Efendi’nin yanında toprağa verildi. Buraya daha sonra inşa edilmiş olan tekke Bezcizâde Muhyiddin Efendi Tekkesi, Salı Tekkesi. Himmetzâde Tekkesi, Himmet Efendi Tekkesi adlarıyla da anılmış ve Himmetiyye tarikatının önemli merkezlerinden biri olmuştur. Himmet Efendi’nin vefatına oğlu Şeyh Abdullah Efendi, “Dedi biri ye’sile nâle-i cângâh edip Fevtine târihtir hâtime-i evliya”; mensuplarından şair Sıdkı Emetullah Hanım, “Dedim târîh-i fevtin Sıdki mevlâdan olup mülhem Bugün Himmet Efendi adni kıldı kendiye rne’vâ” beyitlerini tarih düşürmüşlerdir.
Himmet Efendi’nin vefatından sonra yerine oğlu Abdullah Efendi geçmiş ve tekkenin meşihatı, tekke ve zaviyelerin kapatıldığı 1925 yılına kadar Himmetzâdeler adıyla tanınan bu ailenin tasarrufunda kalmıştır.(Himmet Efendi Tekkesi)
İskilipli Şeyh Muhyiddin Yavsî (ö. 920/ 1514) tarafından İstanbul’a getirilen Bayramiyye tarikatı Himmet Efendi’den itibaren İstanbul’da Himmetiyye kolu vasıtasıyla temsil edilmiştir. Kaynaklarda Bayramı Tekkesi olarak gösterilen tekkeler aslında Himmetiyye koluna mensuptur.
Şiirlerinde Himmet, Derviş Himmet, Himmeti mahlaslarını kullanan ve tekke şiirinin dikkati çeken isimlerinden biri olan Himmet Efendi Yûnus Emre’nin etkisinde kalarak aruz ve hece vezniyle şiirler kaleme almış, bazı manzumeleri aralarında Hafız Post’un da bulunduğu bestekârlar tarafından bestelenmiştir. “Vakt-i seherd/ Açılır perde Düştüğüm yerde Derman sendedir” ve, “Bâd-ı sabâya sorsunlar Canan illeri kandedir Bilenler haber versinler Canan İlleri kandedir” mıs-ralarıyla başlayan iki ilâhisi başta olmak üzere çeşitli ilâhileri tekkelerde okunagelmiştir.