Hesiodos Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

HESİODOS (Ykş. İÖ 700)

Eski Yunanlı şair. Yapıtlarında çobanlar, çiftçiler gibi alt tabaka insanlarına yer verişiyle edebiyatta bir genişlemeye öncülük etmiştir.

Yaşamı üstüne kesin bilgi yoktur. Erga kai hemerai (İşler ve Günler) adlı yapıtından anlaşıldığına göre, deniz ticaretiyle uğraşan babası Batı Anadolu’ daki Kyme kentinden maddi sıkıntıları nedeniyle göçmüş, Orta Yunanistan’daki Boiotia bölgesindeki Askra kentine yerleşmiş ve orada tarımla uğraşmaya başlamıştı. Hesiodos da çobanlık yaparak yaşamının tümünü ya da büyük bölümünü burada geçirdi. Babasının ölümü üzerine, miras yüzünden kardeşi Perses ile arasının açıldığı, bu olaydan çok etkilendiği anlaşılmaktadır. Yine kendi anlattığına göre, yaşamı boyunca tek deniz yolculuğunu Khalkis’te düzenlenen bir şairler yarışmasına katılmak için Eğriboz Adası’na yaptı. Bu yarışmada birinci gelerek ödüllendirildi.

Hesiodos’un günümüze ulaşan iki epik yapıtından ilki olan bin yirmi iki dizelik Theogonia (Tanrıların Doğuşu), evrenin yaratılışım anlatır ve Tanrı soylarının dökümünü yapar. Hesiodos, Theogonia’yı oluştururken Doğu’dan esinlenmiş, Hurri-Hitit kaynaklı Kumarbi efsanesi, onun devamı sayılan Ulli-kummi, Babil kaynaklı Enuma Elis gibi yaratılışla ilgili efsanelerden etkilenmiştir.

İşler ve Günler’i kardeşine hitaben yazmıştır. Sekiz yüz yirmi sekiz dizelik bu didaktik yapıt iki ana bölüme ayrılır. İlk bölüm kavramsal bir çerçeve niteliğindedir. Hesiodos burada kardeşiyle arasındaki miras davasında, kardeşinden rüşvet alarak onun aleyhine karar veren yönetici-yargıçlardan yakınır.

İktisadi eşitliğe, genelde de insanların eşitliğine inanmamasına karşın, “yasa önünde eşitlik” ister. İkinci bölüm tarım işleri ile başlar, denizcilik bölümünden sonra uğurlu ve uğursuz günlerin sayılması ile sona erer. Hesiodos bu yapıtıyla, gelenekle kendi yaşantısını birleştirme çabasına giren, pratik bilgileri toplumsal görüşlerine dayandırarak veren ilk şair olarak kabul edilmektedir.

Hesiodos’un önemi, o güne değin edebiyatta ele alınmamış, Homeros destanlarında sözü edilmemiş bir sınıfı anlatmış olmasındadır. Çoban, çiftçi, küçük toprak sahibi insanlara ilk kez onun yapıtlarında rastlanır. Homeros destanlarında işlenen savaşkanlık erdemine karşılık, Hesiodos, aristokrat önyargıya cephe alarak çalışkanlık erdemini işlemiştir.

•    YAPITLAR (başlıca): Theogonia (Tanrıların Doğuşu); Erga kai hemerai, (İşler ve Günler).

•    KAYNAKLAR: A.R. Burn, The World of Hesiod, 1936, 1967; H.G.Evelyn-White, Hesiod, 1914; S.Eyuboğlu, A.Er-hat, Hesiodos Eseri ve Kaynaklan, 1977; H.G. Güterbock, “The Hittite Version of the Hurrian Kumarbi Myths: Oriental Forerunners of Hesiod”, Mythologies of the Ancient World, S.N. Kramer (der.), 1961; J.A. Sinclair, Hesiod, Works and Days, 1932; P.Walcot, Hesiod and the Near East, 1966, M.L.West, Hesiod Theogony, 1966.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi