Sosyoloji

Herkül Millas – Çağdaş Yunan Edebiyatı

Herkül
Millas – Çağdaş
Yunan Edebiyatı

Batı dünyası 13-15. yüzyıllardan sonraki
Yunan edebiyatına çağdaş (modern Greek) adını uygun görmüştür.

Yunanca metinler Türkçeye hemen hepsi
sansürlü olarak aktarılıyor.

(Edebiyatta) Dil temel etkendir.

Yunanca (…) tarih içinde (…) yapay ve resmi
katharevusa ve halk dili dimotiki olarak iki görünüm edinmiştir.

Çağdaş Yunan edebiyatı halk dilinde
yazılmış metinlerden oluşur.

İlk örnekleri Bizans dönemine uzanır.

18. yüzyıl Yunan dünyasının Aydınlanma
dönemidir (hangi bahisle böyle söylendiği meçhul, Fransız Aydınlanmasını takip
etmek, izlemek Aydınlanma yaşamış olmak demek değildir).

Aydınlanma hareketinin en önemli temsilcisi
1748’de İzmir’de doğan Adamandios Korais’tir.

Yunan Devleti kurulduktan sonra bile Yunan
edebiyatının dinamizmi “ülke içinde” değil, çevrededir (Ülke içinde ifadesinin
tırnak içinde olması pek manidar; herhangi bir Yunan için “ülke” elbette ki
bugün Türkiye olan coğrafyayı da kapsamaktadır, muhtemeldir ki bu hülyaya atıf
yapılıyor). (s. 13)

Seferis’in
Ev ve Vatan Kavramı

Vatan hep oradadır,

…ev, eksikliğini hep duyurur (Seferis,
İzmir doğumludur, onun için de “vatan” dolaylı olarak Türkiye’yi içine dâhil
ettiği hayali bir Yunan ülkesidir).

Vatanlar soyut olamazlar, bir bedene dâhil edilirler.
Onları en iyi insanlar nesnel kılar, böylece de var olurlar.

Ulus, hayali bir cemaattir.

İnsanlar ortak bir tarihi ve geçmişi (…)
paylaştıklarını varsayar.

Bu inanç bir kimliğe dönüşür –milli
kimliğe.

…milli ideolojiyi benimseyenlerin fark edemedikleri,
milli kimliğin tarihselliği ve dolayısıyla geçiciliğidir (Millas böyle yazıyor
ve de üstelik Seferis’in şiirlerindeki ev, vatan, yurt temalarına atıf yaparak!).
(s. 30)

Hem
Farklı Hem Aynı: Varnalis ve Karyotakis

Varnalis, Lenin Nişanı almış (…) ilerici ve
maddeci.

Karyotakis, simgeciliğin ve romantizmin
izleyicisidir.

Hedonist
Kavafis

Kavafis (…) her dört şiirde bir hedonizm ya
da hedonist sözcüğünü kullanmıştır.

Hedonizm Kavafis’te yalnız şehvet ya da haz
anlamı taşımamaktadır. Kimi zaman Yunanlılık’ın tamamlayıcı öğesi, kimi zaman
ise büyük harflerle yazılan Sanat’ın temeli olmaktadır hedonizm. (s. 48)

Yunan,
Grek, Helen… Yoksa Rum mudur?

Yunan sözcüğü Iyonya sözcüğünden geliyor.

Avrupa, yüzyıllarca Yunanlılar için Grek
adını kullandı…

(Yunanlılar ise) bugün kendisine Elin ya da
halk dilinde Elinas der (bizdeki karşılığı Helen).

Yunan sözcüğü halkı aşıp zamanın dışında
soyut bir kavrama varan bir anlam taşır.

Ozan (…) somut halktan bir kimse için söz
edecekse Rum sözcüğünü kullanır.

Yannis
Ritsos, Birkaç Söz ve İki Söyleşi

İşçi sınıfın severdim, çünkü tarihin temel
itici gücü olduğuna inanırdım.

Yaşama karşı bir gönül borcum varsa, çok
çektirdiği içindir bu.

(Elitis) şiiri ilericidir.

Anı, şimdiki bir izlenimi doğruladığında bilgi
doğar.

Büyük sanatçıların yapıtları bize yaşamı
sevdirir.

…esinlenmeyi bekleyen aristokrat ozanlardan
değilim. İşçi ozanım diyelim; Akdeniz ozanlarından.

O.
Elitis ile Söyleşi: Her Şiir Birer Işın Damlasıdır

Şiir dünyayı değiştirebilir mi?

Dünyanın değişimi bir eylemdir, ozanın
eylemi ise sözleridir. Şiir ise insanın inançlarını değiştirir ve bunu yaparken
çevresini de…

Ozan ışık sağlamalıdır. Çünkü günümüzde insanlık acılar içindeyse bunun nedeni,
insanların ruhlarında bulunan karanlık bir noktadır
. (s. 105)

Babam Girit’te yaşardı ve dostları olan
ortakları Türk’tü. (s. 107)

Ege Denizi halkları bir araya getirmeli,
bölmemeli… (s. 108)

Eski
İstanbul’dan Bir Ses: Aleksandra Papadopulu

Aleksandra Papadopulu Yunan edebiyatının
önemli kadın yazarlarındandır. 1867’de İstanbul Hasköy’de doğdu. 1906’da
Yedikule’de öldü.

İki yüze yakın öykü yazmıştır; bir de
romanı vardır.

19. yüzyılın sonlarında Yunanlı tüccarlar
(…) Osmanlı toplumunun burjuva sınıfıdır.

Bu öykülerde Osmanlı devletinin ticaret burjuvasının
ve onların etrafında yer alan her türlü insanın yaşamını buluruz. (s. 113)

Yunancadan Türkçeye çeviriler hakkında

Yunanca eserler içinde Türklere hakaret
eden ifadeler çevirilerde sansüre takılıyor. Bu yönde çeşitli örneklere yer
veriliyor.

Dünya Kitapları

Nisan 2005