Herbert (Cherbury’li) Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

HERBERT [Cherbury’li] (1583-1648)

İngiliz tanrıbilimci ve devlet adamı. Doğal din akımının ilk savunucula-rmdandır.

3    Mart 1583’te Eyton-on-Severn’de doğdu, 20 Ağustos 1648’de Londra’da öldü. Soylu bir aileden gelen Edward Herbert, Oxford’da University College’da yükseköğrenimini bitirdikten sonra, İngiltere parlamentosunda muhalefet temsilcisi, daha sonra da Fransa büyükelçisi oldu. Devlet adamı olarak türlü görevler aldığı dönemlerde, şiir, tarih ve felsefe ile de uğraşan Herbert bu alanlarda ilginç yapıtlar vermiştir.

18.yy Yaradancılık’ının öncülerinden olan Herbert doğal din konusundaki düşüncelerini De Veritate (“Gerçek Üstüne”) adlı yapıtında dile getirmiştir. Herbert, Yeni-Platonculuk, Yeni-Stoacılık gibi akımlardan da etkilenmiş olan doğal din anlayışını beş önermede temellendirir: 1- En yüksek bir varlık olan Tanrı vardır; 2-O’na tapınmak gerekir; 3- Erdem ve saygı bu tapınmanın en önemli öğeleridir; 4- İnsan günahlarından pişmanlık duymalı, onları yineleme-melidir; 5- Tanrısal adalet ölümden önceki ve sonraki yaşamda vardır. Herbert’e göre bütün dinler,çoktanrı-lı olanlar bile bu önermelere dayanır. Ancak, uygulamalar yüzünden ortaya çıkan tutarsızlıklar kişinin inancını yitirmesine neden olmamalıdır. Stoacılık’ta doğa ve evrensel us nasıl özdeş kavramlarsa, doğal din de us dini anlamına gelmektedir. Vahiy usun gösterdiğine bağımlı olmalıdır. Gerçek, evrenseldir ve insanda içsel olarak vardır. Dolayısıyla içgüdü, usavurmadan duyumlardan daha öncelikli bir yerdedir. Bütün bilgiler doğuştan düşüncelerin ışığı altında kavranır.

Herbert’in görüşlerini, özellikle içgüdüye dayalı bilgiler konusundaki düşüncelerini Hobbes eleştirmiş, Locke ise onun Hıristiyanlık’m doğal dine dayalı olduğu savım bir yapıtında işlemiştir. Herbert’in anlayışı, birçok tartışmaya yol açmakla birlikte, Rönesans ve Reform’un yeni din anlayışını yansıtır.

•    YAPITLAR (başlıca): De veritate, 1624, (“Gerçek Üstüne”); De religione gentilium, j 1645, (“İnsanlığın Dini”).

•    KAYNAKLAR: H.R.Hutcheson, “Lord Herbert and the Deists”, Journal of Philosophy XLIII, 1946; C.C.J.Webb, Studies in the History of Natural Theology, 1915.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi