Henri Moissan Hayatı, Kimdir, Eserleri, Hakkında Bilgi
MOISSAN, Henri (1852-1907)
Fransız, kimyacı. En aktif element olan flüoru bileşiklerinden ayırıp, element halinde elde etmeyi başarmıştır.
Ferdinand Frederic Henri Moissan 28 Eylül 1852’de Paris’te doğdu, 20 Şubat 1907’de aynı kentte öldü. Yoksul bir ailenin çocuğu olduğundan düzenli bir öğrenim göremedi. İki yıl kadar bir eczacınınjr yanında çırak olarak çalışıp, bir süre de Museuro National d’Histoire Naturelle’de laboratuvar derslerini izledikten sonra, 1879’da Paris Eczacılık Yüksek Okulu’ndan diplomasını, bir yıl sonra Paris Fen Fakültesi’nden (Sorbonne) fizik bilimleri dalında doktorasını aldı. Bir süre bitki fizyolojisiyle ilgilenip, öğretmenlik yaparak yaşamını kazandıysa da, sonradan tüm ilgisini inorganik kimyaya yöneltti ve 1882’de evlenince, kayınpederinin de desteğiyle, dört yılını yalnızca kimya çalışmalarına adadı. 1886’da Eczacılık Yüksek Okulu’nda toksikoloji profesörlüğüne, 1899’da inorganik kimya profesörlüğüne atanan, ertesi yıl aynı görevle Sorbonne’a geçen Moissan, özellikle bu üniversitedeki akademik yaşamında değerli bir hoca olarak tanındı ve ölünceye değin sürdürdüğü uygulamalı dersleriyle, başarılı kimyacı-; lar yetiştirdi. 1905’te Londra’daki Royal Society’nin, ayrıca Fransa’daki ve yabancı ülkelerdeki birçok bilim kuruluşunun üyeliğine seçildi, 1906’da, ölümünden bir yıl önce Nobel Kimya Ödülü’nü aldı.
Moissan 1884’te flüor bileşikleri üzerinde çalışmaya başladığında, gaz halindeki bu elementin varlığı ve klora çok benzer özellikler taşıdığı biliniyordu; ancak, bir yandan çok zehirli olan flüor bileşikleriyle çalışmanın, öte yandan kimyasal aktifliği çok yüksek olduğu için elementlerin pek çoğuyla hemen tepkimeye girerek kararlı bileşikler veren flüoru bileşiklerinden ayırmanın güçlüğü nedeniyle, flüoru element halinde elde etme girişimleri o güne değin hep başarısız kalmıştı.
Davy, Gay-Lussac ve Thenard gibi ünlü kimyacılar olumlu bir sonuç alamazken, birçok kimyacı da bu uğurda sağlığını ya da yaşamını yitirmişti. İki yıl bu konu üzerinde çalışan Moissan, flüor tepkimelerinin güçlü etkisine karşı platinden yapılmış özel bir elektroliz kabı tasarladı ve 1886 Haziran’ında, içine iridyumlu platin alaşımından iki elektrot yerleştirilmiş, U biçimindeki bu platin tüpte, kuru potasyum asit flüorürün susuz flüorhidrat (hidroflüorik) asit içindeki çözeltisinden elektrik akımı geçirdi. Flüorun etkinliğini azaltmak için elektroliz kabını metil klo-rürle -50°C’a kadar soğuttuğunda, elektroliz yoluyla, uçuk san renkte bir gaz olan flüoru element halinde elde etmeyi başardı. Ardından, çeşitli kimyacılarla birlikte çatışarak, bu gazı önce sıvılaştırdı, sonra katılaştırdı ve flüorun değişik elementlerle verdiği birçok önemli bileşiği ilk kez tanımladı.
Moissan’ın kimyaya önemli bir katkısı da, yüksek sıcaklıkların ve elektrik fırınının kimya laboratu-varlarında kullanımını yaygınlaştırmasıdır. İ892’de, tasarımı çok basit olmakla birlikte, birçok elementin katışıksız olarak elde edilmesini sağlayacak kadar yüksek sıcaklık derecelerine erişebilen, karbon elek-trotlu bir elektrik fınnı yaptı. Bu fırında, yüksek sıcaklıklara dayanıklı birçok maden oksitini ergitmeyi başardı; çeşitli maden karbürlerini, nitriklerini ve silüsyürlerini, krom, uranyum, manganez, tungsten, vanadyum, zirkonyum gibi metalleri elde etti. Aynı yöntemle yapay elmas üreterek, bu değerli karbon kristallerinin sentezini gerçekleştirmek amacıyla giriştiği denemelerden olumlu bir sonuç alamadıysa da, Moissan’ın elektrik fırını ve yüksek sıcaklık üretiminde uyguladığı yöntemler, kalsiyum karbürden asetilen üretimini sağlayarak asetilen sanayiinin doğuşunu hazırlamış ve yüksek sıcaklık kimyasının gelişmesinde öncü olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Le four electrique, 1897, (“Elektrik Fınnı”); Le flüor et ses composes, 1900, (“Flüor ve Bileşikleri”); Traite de chimie minerale, 5 cilt, 1904-1906, (“Mineral Kimyası Elkitabı”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
vikipedi, ekşi