Hekataios Kimdir, Hayatı, Felsefesi, Hakkında Bilgi

HEKATAİOS (İÖ 5.yy)

Abderalı filozof. Uygarlığın doğal olaylardan esinlenen bir gelişme ürünü olduğunu ileri sürmüştür.

Trakya’nın Abdera kentinde doğan Hekataios’ un yaşamı konusunda yeterli bilgi yoktur. Atomculuk’un kurucusu Demokritos’un çağdaşı ve öğrencisidir. Kimi kaynaklara göre Anadolu, Suriye, Mısır yörelerini gezdiği, birtakım gözlemler yaptığı, değişik toplumların yapısını, yönetim ve yaşama biçimlerini öğrenmeye çalıştığı ileri sürülürse de bu konuda kesin bir sonuca varma olanağı yoktur. Düşüncelerini içeren bilgiler, kendinden sonra gelen yazarların, ondan aktardıkları alıntılardan öğrenilmektedir.

Hekataios, önce Demokritos’un Atomculuk’la ilgili görüşlerini, doğa ve doğa olayları konusundaki düşüncelerini öğrenmiş, bunlardan kendine göre bir felsefe anlayışı oluşturmuştur. Bu anlayış, daha çok, toplum sorunları, uygarlığın gelişmesi, bireyin yetişmesi gibi konular üzerinde yoğunlaşmıştır. Ona göre bilginin kaynağı doğadır, önce doğayı tanımak, onun düzenini kavramak gerekir. Doğa kişiye gideceği yolu gösterir, yaşamını biçimlendirir. Kişi, birey olarak, bir toplum içinde bulunur. Toplum yaşamını oluşturan iki temel öğe vardır. Bu öğelerden biri birlikte korunmak, güvenli yaşamak, öteki de birlikte mutlu olmaya çalışmak, eğlenmektir. Kişinin yaşamına düzen veren, biçim kazandıran bu iki öğe uygarlığı yaratan başarıların da kaynağıdır. Birlikte korunmak ve eğlenmekten, toplumun özünü oluşturan toplumsal sözleşme doğar. Bu belli bir gelişim süreci içinde, doğal koşullar altında, ortaklaşa yaşamdan kaynaklanır. Toplumsal sözleşme sürekli olarak gelişir, daha düzenli bir biçim alır, bundan da toplum kurumlan ortaya çıkar.

Hekataios’a göre uygarlığın gelişim süreci içinde ilk basamak ateşin bulunuşudur. Kişi doğaya öykünerek doğa olaylarından yararlanarak ateşi bulmuştur. Ateşin bulunuşundan sonra gelişimin ikinci basamağına çıkılmış, birtakım madenler kullanılarak yeni araçların yapımına geçilmiştir. Üçüncü basamakta tarım yer alır. Madenlerden yapılan araçlarla tarım alanında ilerleme başlamıştır. Uygarlığın dördüncü aşamasında insanlar hayvanları evcilleştirmeye başlamışlar. Bunun sonucunda hayvan gücüne dayalı tarım geliştirilmiş, bir yandan da hayvan ürünlerinden yararlanma olanağı doğmuştur. Beşinci basamakta yünden, ketenden sağlanan gereçlerle dokumacılık başlamış, onu yazının bulunuşu, yazıyla ilgili uygarlık ürünleri izlemiştir. Yazıyla önce şiir, sonra öteki yazın türleri ortaya konmuştur.

Hekataios’un düşünceleri, kendinden sonra gelen doğacı bilgeleri özellikle Epikuros ve Lucretius’u etkilemiştir. Roma Stoacılığı’nın doğayı izleme (naturam sequi) anlayışında da Hekataios’tan esinlenildiği görülmektedir.

•    KAYNAKLAR: K.Reinhardt, Hekataios von Abdera und Demokritos, 1912.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi