Harry S. Truman Kimdir, Hayatı, Doktrini (ABD Başkanları)

Harry S. Truman. Amerikalı politikacı ve ABD’nin 33. Cumhurbaşkanı (8 Mayıs 1884 Missouri, Lamar – Washington 26 Aralık 1972 1972).

Missouri eyâletinin Lamar şehrinde John ve Martha Truman çiftinin çocuğudur. 1890’da Independence
kasabasına yerleşti. Truman, babasının mâlî sıkıntıları sebebiyle normal bir eğitim göremedi. Yine aynı
sebepten çok istediği Askerî Akademi’ye de giremedi. Birkaç sene demiryolu işçisi ve bankacı olarak
çalıştı. Yirmi iki yaşında tekrar doğduğu eyâlete döndü. Ardından on bir yılını Grandview’de çiftçi
olarak geçirdi. Hayâtın zorlukları geniş bir tecrübe kazanmasına yardım etti. Bu arada Demokrat
Partiye sempati duymaya başladı.

I. Dünya Savaşının başlaması, önüne yeni imkânlar çıkardı. Millî Muhâfız Ordusuna girerek kısa sürede yüzbaşı oldu. Savaş boyunca Fransa’daki Amerikan topçu birliklerinde görev yaptı. Savaştan sonra işçi hareketine yardımcı oldu. 1922’de Jackson Kontluğu Mahkemesi Hâkimliğine seçildi. 1924 ve 1930’da aynı makâmı tekrar elde etti.

Politik Yaşamı

1934’te Missouri’den Demokrat Senatör adayı oldu. Herkesin seçilme şansı tanımadığı seçim kampanyası sonunda senatör oldu ve bütün Amerika’yı şaşırttı. Senatörlüğünün ilk yıllarında hava ve kara taşımacılığı konusunda hazırladığı halkın faydasına tekliflerin kabul edilmesi, ününü iyice arttırdı. İkinci kez senatoya girdikten sonra dış politikaya da ağırlığını koydu. Bunun yanında önayak olduğu senato soruşturma komisyonlarıyla, toplanan vergilerin yerinde ve israf edilmeden harcanmasına çalıştı. Özellikle Millî Savunma Komisyonundaki göreviyle verimliliği teşvik etti.

Başkanlığı ve Atom Bombası

1944’te Başkan Yardımcısı oldu. 12 Nisan 1945’te Roosvelt ölünce de onun yerine geçti. Roosvelt’in politikasından ayrılmadı. Savaş sonunda hiç hazır değilken Potsdam’da tecrübeli politikacıların temsil ettiği Sovyetler ve İngiltere ile pazarlık masasına oturmak zorunda kaldı. Konferanstan hemen sonra savaşın bitirilmesi için Japonya’ya karşı diğer çözümlere başvurmayıp, Hiroşima ve Nagasaki’ye ilk atom bombasını kullanmağa karar verişi hem Sovyetleri karşısına almasına, hem de siyasi hayatı boyunca eleştirilere konu olmasına yol açtı.

Truman Doktrini

Başkan Truman 12 Mart 1947’de kongrede yaptığı konuşmada başta Türkiye ve Yunanistan olmak üzere, Avrupa ülkelerinin ekonomik sıkıntıda olduğuna dikkat çekti. Bu ülkelere yardım yapılmasını istedi. En büyük yardımı 400 milyon dolarla Türkiye ve komşusu Yunanistan’a ayırdı. “Truman Doktrini” olarak bilinen bu yardım sistemi Truman baştayken kısmî olarak başarılı oldu. Yunanistan’ın Rusya’ya kayması geçici olarak önlendi. Türkiye ile dostane münâsebetler kuruldu.
Ancak diğer Avrupa ve Asya devletleri üzerinde etkili olunamadı.

II. Dünyâ Savaşından sonra Batı Avrupa’nın Rus propagandasından korunması için yoğun gayret gösterdi. Sosyalist hareketlerin mevcut olduğu Fransa, İtalya ve Yunanistan gibi devletlere büyük miktarlarda yardım yollatarak, bunların geçici olarak da olsa Rusya’dan uzaklaşmalarını sağladı. 1947’de CIA’yi kurdu. Türkiye’nin askerî ve ekonomik problemlerinin çözümlenmesi için yardımda bulundu. Tâkip ettiği akıllıca dış politika içte yıkılan îtibârını tekrar kazanmasını sağladı. 1948 seçimlerinde tekrar Başkan seçildi. İkinci dört yıllık dönemin mühim bir bölümünü Asya’nın problemlerini çözmeye çalışarak geçirdi. Komünist ve Milliyetçi Çinlileri birleştirmeye çalıştı. Ancak başarısızlıkla neticelenen bu politika, milliyetçi lider Chiang Kai-Shek’in anavatandan sürülmesine yolaçtı.

Soğuk Savaş

Truman’ın bu döneminde İsrail’in kuruluşu desteklendi, ABD’nin öncülük ettiği NATO’nun kuruluşunun ardından, SSBC’nin öncülüğünde Varşova Paktı’nın kurulmasıyla Soğuk Savaş dönemi başladı. Truman, Kore Savaşı, McCarthy’cilik akımı gibi oldukça çetrefil işlerle uğraşmak zorunda kaldı. Bu zorluklar arasında Çin’in Kore Savaşına karışmasıyle doğan tehlikeli durumdan sıyrılmak da vardı. Bu arada 1950’de Porto Rico’lu Gricelis Tarresole ve Oscar Collazo’nun suikast girişiminden son anda kurtuldu.

Ölümü

1952’de yerine General Dwight D. Eisenhower geçti. Truman başkanlıktan çekildikten sonra gözlerden kayboldu. 1955 ve 1956’da hatıralarını neşretti. 26 Aralık 1972’de öldü ve “Truman Kütüphânesi” bahçesine gömüldü.