Hans Christian Andersen Kimdir, Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği, Hakkında Bilgi

ANDERSEN, Hans Christian (1805 – 1875)

Danimarkalı yazar. Geleneksel peri masalına yeni bir içerik kazandırmış, her ülkeden değişik kuşakların severek okuduğu ürünler vermiştir.

Danimarka’da küçük bir kasaba olan Odense’de doğdu. Babası yoksul bir kunduracıydı. Büyükannesinin anlattığı Danimarka halk kültürünün ürünleri olan masalları, efsaneleri, korkutucu hikâyeleri dinleyerek büyüdü. Kendisine içinde yaşadığı kötü koşullardan kurtulmaya çabalamasını öğütleyen babası öldüğünde, on bir yaşındaydı. Yaşadığı kasabanın yoksul çocukları eğitmek için kurulmuş okulunu türlü acılar içinde bitirdi. 1819’da ün ve para kazanmak amacıyla Kopenhag’a gitti. Bale, müzik ve tiyatro oyunculuğunda şansını denedi; ama yoksulluktan kurtulamadı. Ancak Kopenhag Operası yöneticilerinden Jonas Collin’in dostluğunu kazandıktan sonra belirli bir sanatçı çevresine girmeyi başarabildi.

Andersen, ilk kez 1827 yılında yayımlamaya başladığı şiirleri ve 1829’da sahnelenen bir oyunuyla adını duyurdu. Daha sonra Almanya, Fransa, İtalya, Yunanistan, İspanya ve Türkiye’yi de kapsayan uzun gezilere çıktı. Bu dönemde her biri büyük ilgi çeken çeşitli aşk maceraları yaşadı. Üstü örtülü bir biçimde özyaşamım anlattığı romanlarını bu sıralar yayımladı. 1835 yılında dünya çapında ününü borçlu olduğu Eventry’nin (Andersen’den Masallar) ilk dizisini yayımladı. Bunu 1839 ve 1845’de yayımlanan diğer kitapları izledi. Andersen bu masalları 1872’ve değin her yıl düzenli olarak yazdı. 4 Ağustos 1875 günü Kopenhag’da öldüğünde yazdıkları on beş dile çevrilmişti.

Andersen tüm çabalarını iyi bir romancı, oyun yazarı olabilmek için harcamasına karşın, bugün yalnızca yazdığı çocuk masallarıyla anılmaktadır. Öteki türlerde yazdıkları ülkesindeki dar çevresinin dışında pek bilinmez. Bir yazar olarak adını duyurmasına yol açan ilk kitaplarından Fodrejse fra Holmens Kanal til 0stpyntenof Amager i aarene 1828 og. 1829 (“1828 ve 1829 yıllarında Holmen Kanalından Amager Adasının Doğu Ucuna Bir Yürüyüş”) ve O. T. adlı romanları da Alman yazar E.T.A. Hoffman’ın etkisinde yazılmış fantastik öykülerdi. Bugün bu çalışmaları asıl yapıtları olan Andersen’den Masallar’il uzanan bilinçsiz bir hazırlık dönemi olarak değerlendirilmektedir. 1835 yılında yazdığı ilk masal dizisinde yer alan masallar halk söylencelerinden kaynaklanan, ancak bunlardaki geleneksel değer yargıları yerine gerçekçi ahlak dersleri çıkaran özgün bir türün belirtilerini taşıyordu. “Prenses ve Nohut”ta aristokrat züppeliğine yöneltilen eleştiriyi, “Bülbül” de belirli çevrelerin gerçek sanatla ucuz kopyaları arasındaki nitelik farkını önemsememesinin yazarda yarattığı tepkileri, “İmparator’un Yeni Giysileri”nde hemen her yönetimde görülebilecek ucuz demagojilerin alaya alınmasını görmemek olanaksızdır. Ander-sen’in kimi masalları iyilik ve güzelliğin ergeç kötülüğü yeneceğine ilişkin bir güven duygusu taşırsa da, birçoğu derin bir kötümserlik ve mutsuz sonlar içerir. “Teneke Asker” sevginin her zaman karşılık bulamayacağının hüzün dolu bir anlatımıdır. “Küçük Kibritçi Kız”da yoksulluğun yarattığı acıklı son, kibritçi kızın ölürken gördüğü mutlu düşlerle daha da vurgulanır. Özel hayatının kişisel eksiklik duygularından kaynaklanan kimi karşılanamamış özlemlerini değişik biçimler içinde yansıttığı bazı masalları ise, ancak yetişkinlerin kavrayabileceği inceliklerle örülmüştür.

Yaşamda karşılaşılan gerçekleri herhangi bir yazarın imgeleminde yarattıklarından çok daha üstün tutan Andersen, bu anlayışıyla halk masallarına yeni bir tutum getirmiş, ayrıntıları kaçırmayan gözlem gücü ve günlük konuşma dilini masal diliyle çok iyi kaynaştırmasıyla yeni bir çığır açmıştır. Genellikle “peri masalı” diye adlandırılan tür onunla yeni bir anlam kazanmış, çocukların oyalandığı içi boş anlatılar olmaktan kurtulmuştur. Andersen yazdığı masallarla hemen her ülkeden değişik kuşaklardaki çocukların düş gücünü yaratıcı bir biçimde geliştiren, ilk edebiyat deneyimlerini sağlayan değerli bir “masal babası”dır.

•    YAPITLAR: Fodrejse fra Holmens Kanal til 0stpynten of Amager i aarene 1828 og. 1829, 1829, (“1828 ve 1829 Yıllarında Holmen Kanalından Amager Adasının Doğu Ucuna Bir Yürüyüş”); Eventry, 1835-1872 (Andersen’ den Masallar); Improvisatoren, 1835; O.T., 1836.

Yalnızca Bir Çalgıcı
Bir Şairin Çarşısı
İki Barones
İsveç Resimleri
İspanya’da
Thumbelina
Kibritçi Kız

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi