Hamid Aytaç Kimdir, Hayatı, Hattatlığı
Türk hattat. Son yüzyılda sülüs hattın en güzel örneklerini vermiştir.
Asıl adı Şeyh Musa Azmî’dir. Diyarbakır’da doğdu, İstanbul’da öldü. Hattat Adem-i Amidî’nin torunu, kasaplık yapan Zülfikâr Ağa’nın oğludur.
İlköğrenimini doğduğu kentte Ulu Cami Sıbyan Mektebi’nde tamamladıktan sonra Diyarbakır Askeri Rüştiyesi’ne girdi. Hoca Vahid Efendi’den rıka, Ahmed Hilmi Efendi’den sülüs yazıyı öğrendi. Resime de yeteneği olan Hamid, okulun Resim ve Fransızca öğretmeni ressam Hilmi Efendi’den ders aldı. Diyarbakır İdadisi’ni bitirdi (1906). İstanbul’a giderek bir yıl Mekteb-i Hukuk’ta okudu. Eski öğretmenlerinden Cizrelizade Midhat Bey’in yardımıyla Sanayi-i Nefise Mektebi’nin (Güzel Sanatlar Akademisi) resim ve hâk bölümüne devam etti (1907). Gülşen-i Maarif Mektebi’nde bir yıl resim ve yazı öğretmenliği yaptı. 1909’da Rüsumat Matbaası müdürlüğüne, bir yıl sonra da Mekteb-i Harbiye Matbaası hattatlığına atandı. Buradaki yedi yıllık görevi sırasında Yıldırım Orduları grubunun emrinde Berlin’e giderek bir yıl da orada çalıştı. İstanbul’a dönünce kendi isteğiyle görevinden ayrıldı (1917).
Son görevi sırasında Nuruosmaniye Caddesinde Hattat Hamid Yazı Evi’ni açtı. Matbaa, askeri görevdeyken başka işlerle uğraşıyor diye mahkemeye verdiyse de aklandı. Daha sonra burasını kapatıp, Ankara Caddesi’nde küçük bir basımevi kurdu. Yazı, tezhip, çelik üzerine resim ve yazı hâkki, çinkografi, kabartma kartvizit ve etiket bastı. Kardeşlerini burada yetiştirdi. Son hakkâklardan Kadri Aytaç (ölm.1980) bunlardan biridir. 1920 yıllarına kadar asıl adı Musa Azmî’yi kullandı. Hamid takma adıyla tanındıktan sonra bu adı nüfus kütüğüne de işletti. Çalışmalarını ölünceye değin Ankara Caddesi’nde Reşid Efendi Hanı’nın girişindeki odada sürdürdü. 18 Mayıs 1982′de vefat etmiş, vasiyeti üzerine Karacaahmet mezarlığında Şeyh Hamdullah’ın yakınındaki kabrine, bir Mi’rac gününe tesadüf eden gün toprağa verilmiştir.
Günlük çalışmalarından imkan buldukça, Hacı Nazif Efendi, Neyzen Emin Efendi, Tuğrakeş İsmail Hakkı Altunbezer, Kamil Akdik gibi ünlü hattatlardan yararlandı. İsmail Hakkı Altunbezer’den tuğra çekmesini de öğrendi. Talik yazıyı Hulusi Efendi’den öğrenmişse de üslub bakımından daha çok Mehmed Esad Yesari’nin etkisinde kalmıştır. Sanatsal gelişmesinde kişisel çabası ve çalışması ön planda gelmiştir.
Hamid, harf devriminin ilk yıllarında eski hat sanatının ustaları arasında yer almıştı. O yıllarda Kamil Akdik, İsmail Hakkı Altunbezer, Necmeddin Okyay, Halim Özyazıcı hayattaydılar. Hattatlar genellikle sevdikleri, iyi yazdıkları türde çalışırlardı. Hamid, bunlardan farklı olarak hat sanatının bütün türlerinde başarıyla yazdı. Sülüs yazıda bir okul geliştirdi. Harf devriminden sonra geçen süre içinde hat meraklılarına öğretmenlik etti, gelişmelerine yardımcı oldu. Yetiştirdiği öğrenciler arasında başta Halim Özyazıcı gelir. Hasan Çelebi, Hüseyin Kutluay, Ahmet Fatih, Refet Kavukçu ve Yusuf Ergin bunlar arasındadır. Yabancı ülkelerden, Bağdadiı Halim, Ali Ravî, es-Semma el-Halebî, Yusuf Zunnun, kadın öğrencilerinden Japon Minako ile Musullu Cennet örnek gösterilebilir. Grafik sanatçısı olarak 1929’a değin çıkan birçok kitapların kapak yazıları, kimi gazete ve dergilerin başlıkları Hamid’in elinden çıktı.
Camilerdeki yazıların en güzeli Şişli Camisi giriş kapısının üstündeki yazıdır. Mevlevi sikkesine benzer. Bu yazıyı daha sonra levha olarak da yazdı. Evrad, elifba cüzleri, Kırk Hadis, hilye, mezar taşı yazıtları ve binlerce levha yazdı.
1960’larda Kur’an yazmaya başladı. Bu yazım işi yazısını daha da güzelleştirdi. Birisini Hasan Rıza Efendi’nin Kur’an’ına göre yazdı. Öbürü halk arasında, “Tevâfuklu Kur’an” (Allah ve Rab isimleri alt alta gelecek biçimde düzenlenmiş) olarak bilinir. 1974’te istanbul ve Almanya’da iki kez basıldı. Mekke’de yapılmış olan bir İslam Konferansında Hamit Aytaç’ın yazdığı bir Kur’an-ı Kerim’in Almanya’da yapılmış nefis yaldızlı ve renkli bir baskısı Suudî Arabistan Kralı Halid tarafından bütün Müslüman ülkelerin devlet başkanlarına armağan edilmiştir.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansk.