Hamdi Suat Aknar kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Hamdi Suat Aknar kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1873-1936) Türk hekim. Türkiye’de patolojik anatomi dalının ve kanser araştırmalarının öncülerindendir. Harput’ta doğdu. Harput Askeri Rüştiyesi’nde ve Çengelköy Askeri Tıbbiye İdadisi’nde okuduktan sonra 1899’da Askeri Tıbbiye’yi doktor yüzbaşı olarak bitirdi. Gülhane Tıp Akademisi’nde bir yıllık stajını tamamlayınca Almanya’ya gönderildi. Leipzig Üniversitesi’nde veba konusunda doktora yaptı, ardından Kiel ve Würtzburg üniversitelerinde Walther Flemming gibi hücrebilimin önde gelen araştırmacılarının yanında dört yıl çalışarak patoloji uzmanı oldu. Dönüşünde Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nde patolojik anatomi dersleri vermeye başladı (1904). 1907’de Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye’nin patolojik anatomi profesörlüğüne getirilen Aknar, II. Meşrutiyet döneminde askeri ve sivil tıp okullarının Haydarpaşa Tıp Fakültesi adı altında birleştirilmesi üzerine bu fakülteye geçti (1909). I.Dünya Savaşı sırasında fakülte Kızılay’ın emrine verilmiş, hemen hemen tüm kadrosu cepheye gönderilmişti. Aknar da Kızılay görevlisi olarak gittiği Erzurum cephesinde tifüs salgını üzerine araştırmalar yaptı ve 1916’da yeniden öğretime geçen fakülteye döndü. 1933’teki Üniversite reformunda kadro dışı bırakılınca iki buçuk yıl kadar Gureba Hastanesi’nde Patolojik Anatomi Laboratuvarı’nın şefliğini yürüttü. 13 Kasım 1936’da İstanbul’daki Heybeliada Sanatoryumu’nda öldü.
Aknar, Almanya’daki öğrenim yıllarından sonra Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nde göreve başlayınca, çalışmalarının büyük bir bölümünü, bu akademide yeni kurulmuş olan Türkiye’nin ilk genel patoloji ve patolojik anatomi laboratuvarının geliştirilmesine ayırdı. Basit bir otopsi bölümü olan bu laboratuvarı, iki yılı aşkın bir süre içinde çağdaş bir laboratuvar düzeyine getirdi. Askeri ve sivil tıp okullarının birleştirilmesiyle kurulan Patolojik Anatomi Enstitüleri’nde 1907’den 1933’e değin süren 26 yıllık öğretim üyeliği sırasında da, 1.800 makroskopik örnekten oluşan bir patoloji müzesi kurdu; çok değerli bir mikroskopik preparat arşivi düzenledi.
Çalışmalarını hücre ve doku patolojisi alanında yoğunlaştıran Aknar, özellikle kanser araştırmalarına büyük ağırlık vermiştir. Retiküloendotelyal hücrelerin morfolojisini incelemiş, mezotelyum urları (mezotelyomlar), melaninli hasta dokular (habis melanomlar), derinin kanser öncesi hastalıkları ve kanser urları (karyokarsinom) üzerinde önemle durmuştur. Aknar’ın, incelenmek üzere hastalardan ya da cesetlerden alınmış doku parçalarının bozulmasını önlemek üzere geliştirdiği özel bir eriyik de onun adıyla, “Hamdi eriyiği” diye anılır.
Türkiye’de kanser araştırmalarının kuramsal düzeyde kalmayarak örgütlenmesine de çalışan Aknar, 1925’te Kızılay’ın da desteğiyle üniversite laboratuvarında bir kanser araştırma bölümü kurmuş, III. Milli Tıp Kongresi’ne getirdiği öneri üzerine 1932’de kurulan Kanser Savaş ve Araştırma Derneği’nin kurucuları arasında yer almıştır.
YAPITLAR (başlıca):
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 4. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983