Edebi Şahsiyetler

Halldor Laxness Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

LAXNESS, Halldor Kiljan (1902 – 8 Şubat 1998)

İzlandalı yazar. Ülkesi çerçevesinde toplumsal sorunlara yönelik yapıtlarıyla tanınmıştır.

23    Nisan 1902’de Reykjavik’te doğdu. Asıl adı Halldor Gudjonsson’dur. Çocukluğu Laxness’te bir çiftlikte geçti. Doğduğu kentte kısa süren öğrenciliği sırasında edebiyatla ilgilenen bir çevre edindi. 1919’da babasının ölümünden sonra birçok Avrupa ülkesini içine alan bir geziye çıktı. 1924’te Katolik oldu ve manastıra kapandı. Ancak, görüşlerine ve arayışlarına uygun gelmediği için bir süre sonra bu yaşamdan vaz geçti. 1927’de ABD’ye gitti. Orada sosyalist düşünceleri benimsedi. Sol eğilimli basınla ilişkileri yüzünden ABD’den sınır dışı edilme tehlikesi belirince 1930’da ülkesine döndü. Birkaç yıl sonra SSCB’ye bir yolculuk yaptı. 1943’te Stalin Ödülü’nü, 1955’te Nobel ve 1969’da Sonning ödüllerini kazandı.

Laxness, 1921-1922 yıllarında Almanya’dayken Alman Dışavurumculuğu’ndan (Ekspresyonizm), daha sonra Paris’te J.Joyce ve Freud’dan etkilendi. Norveçli yazar S.Undsted ve İsveçli A.Strinberg de, onun kendine özgü üslubunun oluşmasında etkili oldular.

Laxness’in yapıtları balıkçısı, işçisi, çiftçisi, şairiyle kendi halkının yaşamından kaynaklanır. İlk romanlarından olan Vefarinn mikli frâKaşmir(“Keşmirli Büyük Dokumacı”) ve Undir Helgahnük (“Kutsal Dağın Eteklerinde”), onun dindar dönemini yansıtır. Daha sonraki yapıtlarıysa, toplumsal eşitsizliğin ve kurumların eleştirisine yöneliktir. Bunlar arasında başka dillere tek bir kitap halinde çevrilen Thü vinvidur hreini ve Fuglinn i fjörünni (Saika Valka) en tanınmışlarındandır. Laxness daha sonraki yapıtlarından Atâmstödin’de (“Atom Üssü”) ise, II. Dünya Savaşı sonrası, ülkesiyle ABD arasındaki ilişkileri taşlama diliyle eleştirir. İskandinavya’nın ve ülkesinin geleneksel destansı anlatımını, kendi eleştirel bakışından kaynaklanan taşlama diliyle birleştirmiştir. Radika] siyasal düşüncelerle gerçekçi ve lirik bir üslubu yapıtlarında ustaca kavnaştırmıştır.

•    YAPITLAR (başlıca): Undir Helgahnük, 1924, (“Kutsal Dağın Eteklerinde”); Vefarinn mikli frâ Kaşmir, 1927, (“Keşmirli Büyük Dokumacı”); Thü vinvidur hreini, 1931, ve Fugiinn i fjörunrıi,1932, (Saika Valka, 1957); Atömstö-din, 1948, (“Atom Üssü”); Grikklandsarid, 1980.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi