Halil Faiz Efendi kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Halil Faiz Efendi kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: İstanbul’dan yetişen ulema ve fen erbabından, fevkalade zeki bir zat olup 1080 (1670) tarihinde Yedikule Mahallesinde Cabi-Zade Mustafa Efendi’nin sulbünden dünyaya geldi. İlk tahsilini bitirdikten sonra alet ilimleri ve dini ilimlerin tahsilini zamanının büyük alimlerinden Kara Halil, Bostan Salih, Mestci-zade Abdullah, Mutavvelci Efendi’lerden, Farsça kaideleri (grameri) de Neşati Dede’den parlak bir surette ikmal ederek bilinen usul dairesinde ders okutmağa başladı. Ve az zamanda dersine pek çok ilim talibleri toplamıştır.
Bir aralık şiirle de meşgul olup muasırı bulunan şairlerin takdirini celbedecek derecede şairane iktidar göstermiştir. Yine bu sıralarda riyaziye tahsilinin lüzumunu takdir ederek zamanın riyaziyecilerinden bu noksanını da ikmal etmiştir. İşte bu şekilde bir taraftan talebelerini yetiştirmekle isimlerini aşağıya aldığımız eserleri te’Iif ile, bir taraftan da riyaziyeye ait araştırmalarını derinleştirmekle meşgul iken maalesef sevda illetine mübtela olarak tabiatiyle tedris aleminden çekildi. İcazet almağa başlayan talebesini de çaresiz tahsil şerefinden mahrum bırakmıştır.
Biraz sonra 1134 (1722) tarihinde intihar ederek vefat etmiş ve Yedikule Kapısı dışarısındaki Kirişhane Mezarlığında babasının yanına defn edilmiştir. (Allah rahmet eylesin).
Şairlikteki iktidarına numune olmak üzere (Şakayık) zeyli (Şeyhi)’den aşağıdaki gazeli buraya alınmıştır:
‘’Biz ki dilden emel-i rahatı dur eylemişiz,
Çekilüp kuse-i gam-gaha huzur eylemişiz.
Feyz-i tevfik ile piçide idince nice kez
Pençe-i şahsı gam ü mihnete devr eylemişiz.
Fikr-i didar ile hizmetine eyyam içre
Keşti-zar-ı emeli mezra’-i mur eylemişiz.
Halden dideyi hayfa ki edip biz tahvil
Mahv-ı nüzzare-i didar-ı umur eylemişiz.
Gösterüp bezm-i belagatte yed-i beyzayı
(Faiza) arza ki alemi Tur eylemişiz.’’
Eserleri:
1 — Tefsir ilminden (Sure-i A’raf)’daki bir ayet-i kerimenin tefsirini beyan edici risale. (NOT: Hangi ayet olduğunu öğrenmek için kaynakta geçen eserden bakınız: Sayfa 270)
İşbu eserlerden (Nuniyye), (Kavaid-i Farisiyye) şerhleri ile (Hesab-ı Tencim)’den başkası Sultan ikinci Bayezid Camii içindeki Şeyhü’l-İslam Veliyyüddin Efendi Kütübhanesinde vardır.
Kaynak: Osmanlı Müellifleri, Bursalı Mehmed Tahir Bey, Meral Yayınevi, 3. Cilt.