Edebi Şahsiyetler

Halil Bedii Yönetken Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

YÖNETKEN, Halil Bedii (1899-1968)

Türk besteci ve müzik yazarı. Cumhuriyet döneminde yetişen ilk müzik pedagogu olmuştur.

Bursa’da doğdu, 28 Aralık 1968’de İstanbul’da öldü. 1917’de İstanbul Muallim Mektebi’nden mezun oldu. Bursa ve İstanbul’da ilk ve ortaokullarda öğretmenlik etti. 1928’de Milli Eğitim Bakanlığı’nca Prag Devlet Konservatuvarı’na müzik pedagojisi öğrenimi için gönderildi. Bu kurumda aynı zamanda çeyrek ses sistemi konusunda da öğrenim gördü. 1932’de Paris ve Berlin’de müzik pedagojisi kurslarına devam etti. 1933’te Türkiye’ye döndüğünde, Gazi Eğitim Enstitüsü (bugün Gazi Üniversitesi) Müzik Bölümü şefliği yaptı. 1934’te Milli Eğitim Bakanlığı yüksek öğrenim şube müdürlüğünde 1935’te yeniden Gazi Eğitim Enstitüsü Müzik Bölümü şefliğinde bulundu. Aynı yıl Moskova, Leningrad ve Odessa’da, 1938’de de Sofya ve Berlin’de okullardaki müzik eğitimini inceledi. Bu arada 1936’da Ankara Devlet Konservatuvarı’nda kulak eğitimi ve koro, aynca solfej öğretmenliği yaptı. 1947’de Prag’da toplanan I.Uluslararası Besteciler ve Müzik Eleştirmenleri Ku-rultayı’na katıldı. 1957’de İstanbul Çapa Eğitim Enstitüsü müzik öğretmenliğine atandı. İstanbul Konservatuvarı Türk Müziği Bölümü’nde halkbilim dersleri verdi. 1964’te emekliliğinden sonra TRT İstanbul Radyosu müzik danışmanlığına getirildi. Yönetken, halk müziği üzerine kurulmuş evrensel Türk müziğinin yaratılması için Anadolu’da geniş folklor araştırmaları yapmıştır. U.C.Yetkin, F.Alnar, N.K.Akses’le birlikte tüm Anadolu’yu gezmiş, özellikle M.Sarısözen’le birçok yolculuğa çıkıp incelemelerde bulunmuş, on bin kadar halk ezgisinin kaydedilmesinde emeği geçmiştir. Batılı halkbilimcilerin Türk kültürü konusundaki yanlışlarını çeşitli bilimsel kongrelerde sunduğu bildirilerle düzeltmiş, eksik bilgileri tamamlamıştır. Dünya çocuk şarkılarından Türk çocukları için okul şarkıları uyarlamıştır. Türk çocukları için halk tipi okul müziği yazımına yönelmiş, çocuğun evrensel müziğe böylelikle ulaşabileceğine inanmıştır. Yapıtlarıyla günümüz okul müziği kitabı yazarından birçoğunu etkilediği gibi okullarda müzik dersinin kişilik kazanmasını da sağlamıştır.

Yönetken ayrıca çeşitli operaların librettolarını Türkçe’ye çevirmiş, tek, iki ve dört sesli şarkı ve marşlar bestelemiş; müzik konusunda çeşitli makaleler yazmış, Ankara Radyosu’ndaki programında Batı müziği üzerine açıklamalar yapmıştır.

•    YAPITLAR (başlıca): İlk Mekteplerde Gınanın Usul Tedrisi; Diskotek Kılavuzu, 1947; 50 Okul Şarkısı; Okul Müzik Eğitim Metodları, 1952; 25 Okul Şarkısı, 1953; ilkokullarda Müzik Kılavuzu, 1966; Derleme Notları I, 1966.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi