Hafniyum (Hf)

Parlak ve sert bir metalik elementtir. Atom numarası 72, atom ağırlığı 178,6 olan, az rastlanır bir element. Simgesi (Hf)
İlk defa 1922’de Kopenhang’da Alman fizikçi D. Coster ve Macar kimyacı G. de Hevesy tarafından keşfedildi. Hafniyum ismi de Kopenhang’ın Latince ismi “Hafnia”dan gelir.

Özellikleri

Hafniyum, sünek (şekil verilebilen) paslanmaz çelik renginde bir metaldir. Atom numarası 72, atom ağırlığı da 178,49’dur. Erime sıcaklığı 2222°C ve kaynama sıcaklığı da 3100°C’dir. Özgül ağırlığı 12,1 g/cm3tür. 174, 176, 177, 178, 179 ve 180 kütle numaralı izotopları vardır. Bileşiklerinde (4+) değerlikli olup kuvvetli elektropozitiftir. Derişik sülfürik asidde yavaşca çözünür. Metalik halde 500°C’deki erimiş NaOH’den bile etkilenmez.

Bulunuşu ve elde edilişi

Hafniyum yer kabuğunda çokluk bakımından elementler arasında 47. sırayı alır. Tabiatta ayrı ve belirli bir mineral hâlinde bulunmayıp hemen hemen daima zirkonyumla birlikte ve mineralleri içinde % 1-2 konsantrasyonlarında bulunur. Bunlara badelyit (ZrO2) ve zirkon (ZrSiO) başlıca misâllerdir. Hafniyumun zirkonyumdan ayrılması, potasyum hekzaflorürlerin (K2HfF6 ve K2ZrF6) defalarca kısmî kristallendirmelere tabi tutulmasıyla sağlanır. Ayrılan K2HfF6’nın sonra çelik bombada (kap) sodyum ile indirgenmesiyle metalik hafniyum elde edilir. Hafniyum keza ekstraksiyon işlemiyle de zirkonyumdan ayrılabilir.
Kullanılışı: Hafniyum iyi bir nötron tutucu olduğu için nükleer güç reaktörlerinde kullanılır. Ayrıca refrakter alaşımlarında mukavemet verici olarak kullanılır. 2812°C erime sıcaklığına sâhib olan hafniyum oksid bileşiği de refrakter maddesi.