Hafız Kumral Kimdir, Hayatı, Sanatı, Hakkında Bilgi
Hafız Kumral XVII. yüzyılda yaşamış zâkîrbaşı, hanende ve bestekâr.
İstanbul Üsküdar’da doğdu. Asıl adı Mehmed’dir. Celvetiyye tarikatına intisap ederek tarikatın pîri Aziz Mahmud Hüdâyi’nin terbiyesi altında yetişti. Güzel sesi ve zikir meclisini idare etmedeki kabiliyetiyle dikkati çekerek bir müddet sonra hankahın zâkirbaşılığına getirildi. Mûsiki bilgilerini kimden aldığı kesin olarak bilinmeyen Hafız Kumral zamanla devrinin önemli musikişinasları arasına girdi. Yılmaz Öztuna. kaynak göstermeden Hafız Kumral’ın 1621’de vefat ettiğini belirtir. Ancak hayatıyla ilgili bilgilerin çoğunun elde edildiği Atmbü’l-dsdr’ın el yazması bazı nüshalarında onun IV. Murad (1623-1640), bazılarında ise Sultan İbrahim (1640-1648) devrinde şöhret bulduğu kaydedilmektedir. Buna göre Hafız Kumral’ın 1621 yılında vefat etmiş olması mümkün değildir.
Devrinin musikişinasları arasında bilhassa gür ve tesirli sesiyle tanınan Hafız Kumral, zâkirbaşilığı ve hanendeliği yanında güçlü bir bestekâr olarak da kabul edilmiştir. Beste, semai, na’t. tevşîh ve ilâhi formlarında bestelediği eserlerine çeşitli el yazması güfte mecmualarında rastlanmaktaysa da günümüze bunlardan ancak dördü ulaşabilmiştir. Ebûishakzâde Esad Efendi ise otuzun üzerinde eser bestelediğini ifade etmektedir. Bazı güfte mecmualanndaki eserlerinin başında görülen “Hafız Kıral” (Jijâ) kaydındaki “Kıral” kelimesi müstensih hatasından kaynaklanmış olmalıdır.
Hafız Kumral’ın bestelediği ilâhilerin büyük kısmının şeyhi Aziz Mahmud Hüdâyî’ye ait manzumeler olduğu dikkati çekmektedir. Besteleri arasında güftesi Sultan I. Ahmed’e ait. “N’ola tacım gibi başımda götürsem dâim” mısraı ile başlayan pençgâh tevşîhi ile sözleri Aziz Mahmud Hüdâyî’ye ait olan, “Kudümün rahmet-İ zevk u safadır yâ Resûlallah” mısraı ile başlayan acem tevşîhi özellikle zikredilmelidir. Ancak bazı eserlerde birinci tevşîhin Buhûrîzâde Mustafa Itri’-ye. ikincisinin Hafız Post’a ait olduğuna dair kayıtlar bulunmaktadır.
TDV İslâm Ansiklopedisi