Güzelce Hasan Bey Camii Tarihçesi, Mimari, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Güzelce Hasan Bey Camii. Tekirdağ Hayrabolu’da XV. yüzyılın sonuna ait cami.

Hayrabolu ilçe merkezinde mahallin en büyük camii olup II. Bayezid’in dama­dı Güzelce Hasan Bey tarafından yaptırıl­mıştır. II. Bayezid’in Güzelce Hasan Bey’e verdiği, Dimetoka’daki Cisriergene ka­zasına bağlı Dânişmendli ve Midyeli köy­lerinin gelirleri Hasan Bey tarafından bu camiye vakfedilmiştir.

Balkan Savaşı Öncesindeki bir deprem­de ciddi şekilde hasar gördüğü bilinen cami yan duvarlarda, kubbelerde ve mi­nare gövdesindeki çatlaklarla uzun sü­re harap vaziyette durmuş, 1966’da Va­kıflar Genel Müdürlüğü tarafından ya­pılan restorasyon sonunda avlu ve son cemaat yeri revaklannın kubbeleri dışın­da tamamen tamir edilmiştir. Cami gü­nümüzde oldukça bakımlı ve ibadete açık durumdadır.

Caminin harim kısmı enlemesine ge­lişen bir plan göstermektedir. Mihrap önündeki geniş mekânı Örten, çapı 10 metreyi aşan bir merkezî kubbe, kuzey ve güney (mihrap) duvarları ile kare ke­sitli iki payeye istinat eden sivri kemer­ler üzerine oturtulmuştur. Sekizgen şek­lindeki kasnağa geçiş pandantiflerle sağ­lanmıştır. Kasnağın üzerinde olduğu bi­linen dört pencere son onarımda örüle­rek kapatılmıştır. Cami, esasen irili ufak­lı otuz sekiz pencere ile dışarıdan yete­rince ışık almaktadır. 21,40 x 10,25 m. boyutlarındaki harim iki yandan ikişer kubbeli, kare planlı sofalarla (tabhâne) genişletilmiştir. Bu mekânların seviyesi merkezî mekâna göre daha alçak tutulmuştur.

Mihrap yarım daireye yakın, yedi ke­narlı bir niş şeklinde olup beş sıra stalaktitli bir kavsarası vardır. Taş minbe­rinin oranları düzgün olup dış yüzü yağ­lı boya ile damarlı mermer taklidi bo­yanmıştır.

Yapının harim kapısı, nöbetleşe çift renkte (kırmızı-beyaz) yerleştirilmiş taş­lardan yapılma sivri kemerli sathî bir niş içine alınmıştır. Kapı kemeri ise dairevî, basık bir kemer şeklindedir. Bu iki ke­mer arasında, mermer bir plaka üzeri­ne üç satır halinde girift sülüs hatla ya­zılmış Arapça inşa kitabesi yer alır. Bu­rada yapının banisinin Hasan Bey b. Abdulah, inşa tarihinin ise Rebîülevvel 905(Ekim 1499) olduğu kayıtlıdır. Ancak kitâbe bugün son cemaat yerinin de üze­rini örten, iğreti olarak yapılmış eternit çatlı bir sundurma yüzünden görülememektedir.

Caminin dikdörtgen şeklindeki avlu­su, kare kesitli desteklerin taşıdığı sivri kemerlerden oluşan bir revakla kuşatıl­mıştır. Bunların üzeri, son cemaat yeri revakı da dahil olmak üzere on dört kub­be ile örtülü idi. Avlunun mihrap ekse­ninde bulunan kuzey kapısı ana kapıdır ve eşik önünde iki adet ince sütuna da­yanan bir sundurma ile avluya açılmak­tadır. Avlunun bundan başka doğuda da bir tâli kapısı vardır.

Minare, harimle son cemaat yerinin birleştiği batı cephesinin ortasına yakın bir yerdedir. Kesme taştan yapılmış olan minare camiye göre oldukça yüksek ve genel ölçülere uyumsuz bir şekilde ye­nilenmiştir. Beş köşesi duvar sathından çıkıntı teşkil eden ongen kesitli bir ka­ide üzerinde yükselmektedir. Gövdesi çokgen olup tek şerefelidir. Şerefe kor­kulukları ve şerefe altındaki stalaktitlerle külah ve alemi de yenidir. Minare kapısı son cemaat yerinin güneybatı kö­şesinde yer almaktadır.

Yapımında kesme taş ve tuğla kul­lanılmış olan Güzelce Hasan Bey Camii sade bir yapıdır. Binada plastik süsle­me yok denilecek kadar az olup cümle kapısının kemeri üzerinde rozetler gö­rülür.

Evvelce caminin büyük bir hazîresi ol­duğu bilinmekteyse de bu hazîredeki mezar taşları ve sandukalar günümüze ulaşmamıştır. Avlunun kuzey cephesine bitişik durumda bulunan ve 1258 (1842) yılında inşa edilen çeşmenin sülüs yazılı beş satırlık manzum kitabesi Türkçe’­dir. Bu kitabeden anlaşıldığına göre çeş­me, Hayrabolu’nun en eski ailelerinden olan Hacı Şerif Ağa tarafından oğlu Me-miş Ağa’nın hâtırasına yaptırılmıştır.

TDV İslâm Ansiklopedisi